Abstract:
از میان انواع آثار، کتب اخلاقی باید به اقناع مخاطب توجه بیشتری داشته باشند، زیرا اصولاً با این هدف نوشته شدهاند که بر رفتار مخاطبان تأثیر بگذارند؛ رذایل اخلاقیشان را بزدایند و آنان را به انجام کارهای نیک برانگیزند. یکی از مهمترین آثار اخلاقی شیعی به زبان فارسی، معراجالسعادة نام دارد. ملّا احمد نراقی (درگذشته به سال 1244 یا 1245 ق) جامعالسعادات پدرش ملّا مهدی (متوفّی 1209 ق) را از عربی به فارسی بهصورت آزاد ترجمه کرده، مطالبی به آن افزوده و در تنظیم مطالب هم اصلاحاتی انجام داده است؛ بهگونهای که خود در مقدمۀ کتاب که نامش را معراجالسعادة گذاشته، از «تألیف» سخن میگوید. نراقی در طرح مباحث اخلاقی این کتاب از آیات قرآن مجید، احادیث و روایات معتبر شیعه، کتب اخلاقی پیشین، دیدگاههای حکمای یونانی و ادبیات غنی فارسی بهره برده است. این کتاب از همان دوران جایگاهی والا در میان کتب اخلاقی فارسی یافت. نشانههای این توفیق در مقاله شرح داده خواهد شد. رواج و اشتهار این اثر علاوهبر اینکه به ارزش مطالب مندرج و اعتبار فاضلین نراقی (ملّا مهدی و ملّا احمد نراقی) مربوط است، به ویژگیهایی از متن بازمیگردد که منجر به اقناع مخاطب میشود. در این مقاله بر متن کتاب معراجالسعادة تمرکز خواهد شد و عوامل توفیق ملّا احمد نراقی در ارتباطگیری با مخاطبان و اقناع آنان از نظر خواهد گذشت.
Among the types of works, moral books should pay more attention to the persuasion the audience, because they are basically written with the aim of influencing the behavior of the audience; So that they can remove their moral vices and motivate them to do good deeds. One of the most important Shia moral works in Persian language is called Mi’raj al-Sa’adat. Mullah Ahmad Naraqi (died in 1244 or 1245 AH) freely translated his father Mullah Mahdi's (died 1209 AH) Jami’ al-Sa’adat from Arabic to Persian, added some content to it, and made some corrections in the arrangement of the content; In such a way that he himself talks about "authorship" in the introduction of the book, which he named Mi'raj al-Sa’adat. Naraqi used the verses of the Holy Qur'an, authentic Shia traditions and hadiths, previous moral books, Views of Greek sages and meaningful Persian literature to outline the ethical issues of Me'raj al-Sa’adat. This book found a high place among Persian moral books since that time. In the article the signs of this success will be described. The popularity and fame of this work, in addition to being related to the value of the contents and the credibility of Fazelein Naraqi (Mullah Mahdi and Mullah Ahmad Naraqi), also comes back to the features of the text that lead to the audience's persuasion. In this article, the focus will be on the text of the book Mi’raj al-Sa’adat, and the success factors of Mullah Ahmad Naraqi in communicating with the audience and persuading them will be considered.
Machine summary:
ملا احمد نراقي (درگذشته به سال ۱۲۴۴ يا ۱۲۴۵ ق ) جامع السعادات پـدرش مـلا مهـدي (متوي ۱۲۰۹ ق ) را از عربي به فارسي به صورت آزاد ترجمـه کـرده ، مطـالبي بـه آن افـزوده و در تنظيم مطالب هم اصلاحاتي انجام داده است ؛ به گونه اي که خـود در مقدمـۀ کتـاب کـه نـامش را معراج السعادة گذاشته ، از «تأليف » سخن مي گويد.
در اين مقاله بر متن کتاب معراج السعادة تمرکز خواهد شد و عوامل توفيق ملا احمـد نراقـي در ارتبـاط گيري بـا مخاطبان و اقناع آنان از نظر خواهد گذشت .
در اين جهت ، منابع و مراجع موجود بررسي و عوامل موفقيت ملا احمد نراقي در معراج السعادة بـا توجـه بـه نقـد رتوريکي واکاوي شده است .
درباب پيشينۀ پژوهش گفتني است مقالات و کتاب هاي متعددي درخصوص مـلا احمد نراقي و کتاب معراج السعادة منتشر شده ، اما در هيچ کدام اشـاره اي بـه موضـوع ۱۵۷ اصلي اين مقاله مشاهده نشد.
در اين ميان ، حليـة المتقين مجلسـي (۱۰۳۷-۱۱۱۰ق ) تنها کتاب اخلاقي شيعه به فارسي است کـه ميتـوان آن را از نظـر جايگاه در کنار معراج السعادة قرار داد.
تفاوت اين کتاب با معراج السعادة بسيار است ؛ از جملـه اينکـه معراج السـعادة بـه اخلاق و مسائل نظري و محاسن و رذايل اخلاقي پرداخته است و البته از بخش هـاي مختلف متن مي توان دربارٔە آداب هم نکاتي استخراج کرد.
نتيجه گيري معراج السعادة اثر ملا احمد نراقي از مهم ترين کتب اخلاقـي (بـه ويژه کتـب اخلاقـي شيعه تأليف شده پس از روزگار صفويه ) است .