Abstract:
برنامههای درسی آن گاه که به «محک تجربه» و به مدد پیادهسازی بهصورت نظاممند واکاوی شوند سایهروشنها و تنگناهایشان بیشازپیش بر متولیان و برنامهریزان عیان میشود. با درنظرداشت این مهم، پژوهش سندکاوانة کیفی حاضر با هدف آشکارسازی نقاط ضعف احتمالی برنامة درسی بازنگریشدة کارشناسی رشتة آموزش زبان انگلیسی (مصوب ۱۶/ ۰۴/ ۱۳۹۹)، که از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۰ به همة موسسات آموزش عالی ایران (به غیر از دانشگاه فرهنگیان که برنامة درسی خاص خود را داراست) بهصورت لازمالاجرا ابلاغ شده است، انجام پذیرفت. جستار حاضر در دو سطح برنامة درسی قصد شده در قالب سند ابلاغی وزارت عتف به موسسات، که فاقد چینش و سطحبندی دروس است، و نیز در سطح برنامة درسی در حال اجرا توسط بخشهای مجری دانشگاهی در قالب آرایش ترمی به بررسی اسناد موجود پرداخت. بررسی سند وزارت نشان داد که برنامة مزبور، از نظر قصد، واجد کاستیهایی نظیر تعدّد غیرضروری و بعضا غیردقیق معادلهای مربوط به مفاهیم یکسان در عناوین دروس، عدم اقبال کافی به واقعیتهای سیال عرصة آموزش زبان انگلیسی در کشور و دنیا در قالب نگنجاندن یک سری محتواها و شایستگیهای لازم جهت عملکرد بهینة مدرسان، و نیز عدم توجه به سطح شناختی پارهای از مواد درسی است. همچنین، تامل دقیق در آرایش ترمی برنامههای در حال اجرا در دانشگاههای مجری دوره حکایت از ضعفهایی نظیر عدم رعایت پیشنیازهای درسی و تقدم و تاخر نامناسب بعضی دروس از حیث زمان و محتوا داشت. همسو با نویافتههای پژوهش، پیشنهادهایی در جهت مرتفع ساختن معایب شناساییشده و ارتقای کیفیت دوره عرضه شده است.
When curricula being enacted are exposed to systematic scrutiny, they unveil their strengths and weaknesses to curriculum planners. With this in mind, the present qualitative documentary analysis has aimed at uncovering any possible limitation of the revised curriculum of ELT at bachelor-degree level having been announced as required to take effect since the outset of 1400 in all Iranian universities (save Farhangian University having already developed its own curriculum). The research has examined existing policy documents on the level of intended curriculum in the form of a Ministry of Science, Research and Technology text lacking in sequencing of subjects, as well as that of the curriculum being enacted in the form of sequenced charts of subjects by the university departments. Close reading of the Ministry document showed, from the perspective of intention, the curriculum contains shortcomings such as having unnecessary multiple and at times inaccurate equivalents for identical concepts in the title of subjects, paying undue attention to the dynamic nature of ELT both nationally and internationally, which is evident in the form of exclusion of a set of content and competencies required of teachers to perform at their best, and being blind to the cognitive difficulty of other subjects. Additionally, a reflection on the sequencing of the courses revealed weaknesses, including lack of attention to issues of course requirement and inappropriate sequencing of subjects in terms of time and content. In line with the findings, suggestions for redressing such imbalance and improving the quality of the curriculum are given.
Machine summary:
1. Anderson & Krathwohl بررسی پیشینۀ موضوعِ ارزیابی و نقد برنامه های درسی نشان میدهد که در رابطـه بـا سایر گرایش های رشتۀ زبان انگلیسی در مقاطع مختلف و سـایر دانشـگاه هـای دارای برنامـۀ درسی خاص خود نیز مطالعاتی جسته وگریخته صـورت گرفتـه اسـت (داوری و همکـاران ، ١٤٠٠ در باب نقد برنامۀ درسی کارشناسـی بـازنگریشـدة رشـتۀ مترجمـی زبـان انگلیسـی؛ صفرنواده و علی عسگری، ١٣٨٨ پیرامون تطبیـق برنامـه هـای درسـی زبـان انگلیسـی کشـور ایران و ژاپـن در مقطـع راهنمـایی؛ مقصـودی و خـدامرادی، ١٣٩٨ در موضـوع نقـد برنامـۀ درسی جدید رشتۀ دبیری زبان انگلیسی).
در ادامـه و در قالـب دو بخش عمده ، نارسایی های سـند برنامـۀ درسـی بـازنگریشـدة ابلاغـی توسـط وزارت عتـف و چینش و آرایش مصوب آن در قالب چارت ترمی دروس توسط دانشـگاه هـای مجـری دوره ، که در حال حاضر بخش هایی از آن اجرا شده و بخش هایی دیگر در حال اجراسـت ، احصـا و استخراج و با نمونه ها و مصادیق عینی تشریح شده است : در ارتباط با معایب و ایرادهـای سـند برنامۀ درسی بازنگریشده ، که برای اجرا از سال ١٤٠٠ خورشیدی بـه دانشـگاه هـا ابـلاغ شـده است ، مشخص شد که این سند سیاست گذاری مشخصاً حـاوی نواقصـی چنـد، ازجملـه عـدم ثبات و وحدت رویه در کاربرد واژگان تخصصـی مربـوط بـه مفـاهیم یکسـان عنـاوین بعضـی درس ها، عدم اقبال به واقعیت های عرصۀ شدیدًا پویای آموزش زبان انگلیسی در جامعۀ امـروز ما و جامعۀ جهانی نظیر سهم بیشتر بخش خصوصی در آموزش زبان دوم /خارجی، و نیـز عـدم توجه مناسب به بار و سطح شناختی پاره ای دروس است .