Abstract:
با توجه به اهمیت صنعت فولاد در روند توسعه یافتگی کشورها و همچنین قدرت اشتغال زایی این صنعت در کشور، توسعه آن یکی از مهم ترین برنامه های مهم اسناد بالادستی در روند روبه رشد کشور است. ازاین رو اهمیت چگونگی ساختار و نحوه احداث و پراکندگی جغرافیایی واحدهای مرتبط با حوزه فولاد دارای اهمیتی دوچندان است. این در حالی است که با دقت در نحوه استقرار واحدهای فولادی موجود، مشاهده می شود که احداث آن ها از نظر جغرافیایی از قانون مشخصی پیروی نکرده است و اغلب بر پایه دید منطقه ای ایجاد شده اند؛ تا جایی که پراکندگی واحدهای فولادسازی و دوری و نزدیکی آن ها به محل تامین مواد اولیه، چالشی اساسی در این صنعت به شمار می آید. همچنین، یکی دیگر از عوامل بسیار پراهمیت در احداث و توسعه واحدهای فولادی در کشور، انطباق این واحدها با مقررات محیط زیستی و صیانت از آن است که متاسفانه رعایت آن در واحدهای موجود کمتر به چشم می خورد. به عبارت دیگر، واحدهای فولادسازی موجود بر اساس نقشه آمایش سرزمینی در کشور ایجاد نشده اند. ازاین رو برای تحقق رفع هرچه بهتر مشکلات ناشی از ضعف ساختار و پراکندگی در استقرار کارخانجات صنعت فولاد، برخی راهکارها از جمله ممانعت از رویکرد منطقه ای در احداث واحدهای فولادی، اولویت محدودیت های زیست محیطی و منابع طبیعی، توسعه تجارت خارجی در بخش صنعت فولاد، تکمیل زنجیره تولید محصولات فولادی، تهیه نقشه آمایش زنجیره تولید فولاد در کشور، حمایت از خلق ارزش افزوده در تولید محصولات فولادی به جای خام فروشی و... پیشنهاد می شود.
Machine summary:
ازاینرو برای تحقق رفع هرچه بهتر مشکلات ناشی از ضعف ساختار و پراکندگی در استقرار کارخانجات صنعت فولاد، برخی راهکارها ازجمله ممانعت از رویکرد منطقهای در احداث واحدهای فولادی، اولویت محدودیتهای زیستمحیطی و منابع طبیعی، توسعه تجارت خارجی در بخش صنعت فولاد، تکمیل زنجیره تولید محصولات فولادی، تهیه نقشه آمایش زنجیره تولید فولاد در کشور، حمایت از خلق ارزشافزوده در تولید محصولات فولادی بهجای خام فروشی و...
نمودار4ـ ظرفیت بالقوه صادرات محصولات فولادی ایران (میلیون تن) / مأخذ: مطالعات طرح جامع فولاد کشور (پایش 1399) همانطور که در نمودار شماره 4 مشاهده میشود، مقایسه میزان صادرات محصولات مختلف فولادی در کشور نمایانکننده پیشی گرفتن صادرات فولاد خام حتی از ظرفیت صادراتی این محصول در کشور است.
برای همین، بر اساس ظرفيت، توليد اسلب و ورق گرم فولادی توازن قابل قبولی در این حلقه پیدا کرده است، اما در صورت در نظر گرفتن شرایط خوشبينانه و در نظر نگرفتن رکود اقتصادی و کاهش نرخ رشد مصرف فولاد کشور، مجموع مصرف و صادرات محصولات تخت معادل فولاد خام برابر با 1/23 ميليون تن خواهد بود که در این صورت نياز به اسلب، 3/24 ميليون تن برآورد شده است.
ازاینرو برای توسعه بلندمدت این صنعت لازم است بهرغم تعیین استراتژی تولید فولاد در کشور و نگاهی به افق بلندمدت برای کسب جایگاه جهانی و همچنین، تعیین ظرفیت مورد نیاز داخل و کاهش اتکا به واردات محصولات فولادی، ملاحظات زیستمحیطی محکمی نیز در مکانیابی صحیح کارخانجات تولیدی فولاد در کشور داشته باشیم.