Abstract:
مکتبی شیرازی،از شاعران اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری،منظومهای دارد به نام لیلی و مجنون که ابیات آن بالغ بر 0612 بیت است.این اثر منظوم داستانی نظیرهای است بر لیلی و مجنون نظامی گنجوی.از میان نظیرههایی که بر لیلی و مجنون نظامی ساختهاند،کار مکتبی را باید از کارهای موفق به شمار آورد.
پرداختن به اصل داستان،پرهیز از وصفهای دور و دراز،بهرهگیری گسترده از واژگان و تعابیر محاورهای،استفاده از ترکیبات زیبا و در موارد مختلف بدیع و تازه،استفاده از برخی کاربردهای کهن واژگانی و صرفی و نحوی،خلق تصاویر رنگارنگ و بهرهگیری از صنعت اغراق را میتوان از ویژگیهای بارز سخن مکتبی تلقی کرد.
Machine summary:
"هر چند داستان لیلی و مجنون پیش از مکتبی به وسیله شاعرانی چون نظامی گنجوی و
بنت سعد بن ربیعه)آنچه جای تأمل دارد این است که چرا مکتبی برای منظوم ساختن دوبارهء
مکتبی بپردازیم،ذکر نکتهای لازم است و آن اینکه اگر چه میان لیلی و مجنون نظامی و مکتبی
ای که در اینجا جلب نظر میکند این است که طبیب نزد مجنون میرود و از او گلی
توجه شاعر به بیان داستان با زبانی ساده و به دور از هر گونه تفننهای ادبی است.
1. برخی کاربردهای کهن در محدودهء افعال6 مکتبی در لیلی و مجنون خواه به سبب انس و الفت با آثار داستانی متقدم و خواه آگاهانه و
هر چند سخن مکتبی سخنی است پیراسته و استوار،با این حال گهگاه-البته نه اندازهای که
روی هم رفته این گونه کاربردها در شعر مکتبی انگشتشمار است و اگر به واسطهء سهو
تصویرهای نابی است که زیبایی و جلوه خاصی به سخن میبخشد:یکدم که به دیده هم بدیدند چون مژه به سوی هم دویدند/ص 72 در میان تشبیهات با عنصر حیوانی هم گهگاه تازگیهایی احساس میشود که نمیتواند ساختهء
شاعر در جایی از داستان وقتی به آشکار شدن عشق لیلی و مجنون در مکتب اشاره میکند
چوب ار چه ز گلشن بهشت است کس در گل دوزخش نکشته است/ص 72 در جایی دیگر چون از عشق ابن سلام به لیلی یاد میکند و میگوید که ابن سلام کسانی
مکتبی دربارهء یافتن نسخهای از لیلی و مجنون و دیدن وادی منسوب به آنان چنین است:القصه به شهر چون رسیدم این نسخه در آن دیار دیدم "