Abstract:
این مقاله به بررسی جایگاه اشی (A?i) در اندیشه ها و باورهای ایران باستان می پردازد. اشی را باید ایزدی پیش زردشتی دانست. او مینوی پاداش در دین کهن آریایی است. نام او هم در گاهان ـ کهن ترین بخش اوستا ـ و هم در اوستای متاخر آمده است، با این تفاوت که در گاهان، اشی بیشتر به عنوان مفهوم انتزاعی به کار رفته است و بر مفاهیمی چون سهم و قسمت دلالت می کند، حال آنکه در اوستای متاخر او ایزدبانوی فراوانی و برکت است و به یارانش، جلال، شکوه و نیک بختی می بخشد. نام اشی در نوشته های پارسی میانه به صورت «ارد» و «ارت» و با صفت ونگوهی (va?uh?) به معنای نیک، به صورت های «اهرشونگ»، «ارششونگ» و «اششونگ» آمده است. به نظر می رسد آیین ستایش اشی زمانی در شرق و غرب ایران رواج داشته است.
Machine summary:
"نام او هم در گاهان-کهنترین بخش اوستا-و هم در اوستای متأخر آمده است،با این تفاوت که در گاهان،اشی بیشتر به عنوان مفهوم انتزاعی به کار رفته است و بر مفاهیمی چون سهم و قسمت دلالت میکند،حال آنکه در اوستای متأخر او ایزدبانوی فراوانی و برکت است و به یارانش، جلال،شکوه و نیکبختی میبخشد.
البته باید توجه داشت که اشی در گاهان بیشتر به عنوان مفهومی انتزاعی به کار رفته است و بر مفاهیمی چون سهم،قسمت و مزد دلالت دارد.
در این دوره اشی نماینده آنگونه سعادت و رفاه است که هر فرد نیکبخت و خوشاقبال میتواند به دست آورد (بویس 1376:85)،لقبی که زردشت برای او استفاده میکند«دارایی بخشنده»است(اوستا، یسن 43 بند 12).
» همچنین در یسن 43،بند 12 واژۀ اشی هم به صورت اسم مجرد به کار رفته است و هم به صورت نام ایزدی که نمایندۀ پاداش و سزاست: و زمانی که به من میگویی:با بینش به راستی میرسی،آنگاه تو به من فرمان میدهی که نباید نافرمان شوم.
یکی از این تصاویر از آن ایزدبانویی به نام نیکه2 14 است که بنابر نظر مری بویس نمایانگر اشی است، همانگونه که زئوس3 ،آپولو4 ،دمتر5 نمایانگر اهورامزدا،میترا و سپنتا آرمئیتی هستند.
(هینلز 1379:73) وجود این سکهها نشان میدهد که ایزدبانو اشی زمانی در خاور از اهمیت خاصی برخوردار بوده است تا جایی که پادشاهان تصویر او را بر سکههای خود نقش زدهاند.
وجود این آثار ثابت میکند که آیین ستایش اشی در زمانهای کهن در مناطق شرقی ایران رواج داشته است."