Abstract:
در اکثر قریب به اتفاق تحقیقات راجع به کالای معیوب ، سخن از مسئولیت ناشـی از مـصرف این نوع کالاها، جبران خسارت و مبانی مختلف چون تقصیر، مسئولیت محض و... بوده است و کمتر به مقوله وجود یا عدم وجود حق استرداد یا تعویض کالای معیوب بـرای مـصرف کننـده پرداخته شده است . این در حالی است که اعمال این حق ، مقدم بر حق جبران خسارت بـوده و از آن اقتصادی تر است . خصوصا اینکه در بسیاری از موارد، اساسا زیـانی بـه مـصرف کننـده کالای معیوب وارد نمی شود و طبیعتا بحث جبران خسارت نیز مطرح نمیشود. این مقاله برای رفع نسبی این خلا تحقیقاتی، بر مبنای رویکـرد تحلیـل اقتـصادی حقـوق بـه بررسـی مبـانی اقتصادی این دو حق و جایگاه آن در حقوق ایران می پردازد.
Machine summary:
ک : کاتوزيـان : ١٣٨٤؛ جعفري تبار: ١٣٧٥؛ مصطفي منتقمـي :١٣٨٥) و کمتر به مبنا و ماهيت حق استرداد و حق تعـويض کـالاي معيوب پرداخته شده است ؛ وانگهي در بسياري از موارد، کالاي معيوب باعـث ورود خـسارت نميشود و طبعا بحث جبران خسارت نيز پيش نميآيد و بايد در اين مـوارد، وجـود يـا عـدم وجود حق استرداد يا تعويض کالاي معيوب براي حمايت از حقوق مصرف کننده مطرح شود.
٣. تعريف پيشنهادي مقاله نسبت به تعاريف موجود، داراي چند مزيت است : نخست آن که نسبت به تعريف بند ٤ ماده ١ قانون حمايت از حقوق مصرف کنندگان مصوب ١٣٨٨، به هر دو معيار نوعي يا عرفي (ارزش يا انتفاع متعارف از کالا) و شخصي (ارزش يا انتفاع شخصي مورد نظر مصرف کننده ) براي تشخيص عيب تصريح کرده است ؛ ضمن اينکه قيد کاهش انتفاع را به قيد کاهش ارزش اقتصادي افزوده است ؛ همچنين از اطلاق موجود در تعريف بر ميآيد که عيب در هر مرحله اعم از مرحله طراحي کالا، مرحله ساخت کالا و مرحله ارائه اطلاعات در خصوص نحوه استفاده از کالا و خطرات احتمالي آن که ميتواند از ارزش محصول کاسته يا در راه استفاده متعارف مصرف کننده از کالا خلل وارد سازد، عيب محسوب مي شود.
فايده بحث اين است که اگر قانونگذار بخواهد در قانون حمايت از حقوق مصرف کننده ، اين حق را اعطا کند يا اگر در قانون تصويب شده ، اين حق پيش بيني شده باشد، آيا اين مقرره قانوني داراي پيامد مثبت اقتصادي است يا خير؟ البته آنچه در اين بند ميآيد بدين معنا نيست که اين حق بايد جايگزين حق مطالبه خسارت ناشي از مصرف کالاي معيوب شود چرا که حق استرداد و تعويض کالا به همراه حق مطالبه خسارت ، دو حق مکمل يکديگر هستند.