چکیده:
این مقاله شامل دو بخش است: نخست: ترجمه مقاله «فاطمه» (Fatima) خانم «جین دمن مک اولیف» در دائرة المعارف قرآن لیدن که شامل گزارشی کوتاه از زندگی فاطمه( و جایگاه ایشان. سپس سه آیه تطهیر (احزاب / 33)، مباهله (آل عمران / 61) و آیه مربوط به مریم( (آل عمران / 42) است که با ذکر روایات تفسیری مربوط نتیجه میگیرد که دو آیه نخست به فاطمه( و آیه سوم به جایگاه مریم( و فاطمه( و مقایسه آن دو مربوط است. وی در مورد آیه تطهیر روایتی از عکرمه نقل میکند که آن آیه تطهیر را در ارتباط با زنان پیامبر( تفسیر کرده است.دوم: بررسی و نقد مقاله نخست کتابهای مربوط به فاطمه( و آیات ذکر میشود. سپس 135 آیه که ذیل آنها در مورد فاطمه روایت نقل شده است بیان میگردد، آن گاه روایات یاد شده به چند دسته «تفسیری»، «تطبیقی»، «تأویلی» و «باطنی»، «شأن نزولها» و «فضایل» تقسیم میشود. در پایان برخی از مهمترین آن روایات از نظر مفسران و محدثان شیعه و اهل سنت مورد بررسی قرار میگیرد؛ از جمله: سوره کوثر و آیات نذر در سوره انسان.
خلاصه ماشینی:
"(ادامه همین مقاله) خدای متعال در این آیه میفرماید: (إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت ویطهرکم تطهیرا( شأن نزول آیه در منابع شیعه و اهل سنت بارها چنین حکایت شده است: پیامبر، علی و فاطمه و حسن و حسین( را فراخواند و عبای خویش را روی آنان انداخت و دستهایش را بلند کرد و گفت: خدایا اینها خاندان من هستند.
9- با بررسی مقاله روشن میشود که خانم مک اولیف فقط به سه آیه در مورد فاطمه( اشاره کرده است، اما همان طور که گذشت ذیل یکصد و سی و پنج آیه قرآن روایات تفسیری و غیر تفسیری در رابطه با فاطمه( نقل کردهاند، البته این آیات و روایات دلالت یکسان ندارد؛ برخی تفسیری، برخی تأویلی، برخی شأن نزول، برخی تطبیق، برخی از باب فضایل فاطمه( است.
») ه : آیات و روایات فضائل فاطمه( برخی آیات به طور مستقیم مربوط به فاطمه نیست، اما در ذیل آنها روایاتی حکایت شده است که به نوعی فضیلت فاطمه را بیان میکند، از جمله: در برخی تفاسیر ذیل آیه نجوی (مجادله /12) از ابن عمر چنین حکایت شده است: «برای علی ـ رضی الله عنه ـ سه چیز بود که اگر یکی از آنها برای من بود، بهتر از داشتن شتران سرخ مو بود؛ ازدواجش با فاطمه، اعطای پرچم به او در روز خیبر و آیه نجوی» (قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، 17 / 302)[14] نسائی مشابه این مطلب را از سعد بن ابیوقاص حکایت کرده است."