چکیده:
در سال¬ های اخیر شواهد تجربی فراوانی بیانگر تاثیر برنامه¬ ریزی کاربری زمین بر الگوی سفرهای درون شهری افراد بوده است. در این میان توسعه مناطق شهری بصورت پراکنده یکی از موضوعات بحث برانگیز در زمینه رابطه بین خصوصیات کالبدی شهر و نوع الگوی سفر ساکنین می ¬باشد. رشد و توسعه لجام گسیخته شهرها توام با فقدان سیستم حمل و نقل عمومی و برنامه ¬ریزی کاربری اراضی موثر و کارآمد سبب افزایش سفرهای روزانه با خودرو شخصی شده است. در این راستا، شناخت عوامل موثر بر توسعه شکل شهر بصورت پراکنده می¬تواند در کاهش سفرهای درون شهری موثر واقع گردد. در این مقاله نقش پراکندگی شهری بر الگوی سفر ساکنین با توجه به یافته¬های حاصل از یک تحقیق تجربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق دو ناحیه مسکونی از محدوده منطقه یک شهرداری شیراز که از نظر شاخص های پراکندگی شهری در دو سطح متفاوت می ¬باشند، مطالعه شده است. تعداد سفرهای روزانه انجام شده با خودرو شخصی توسط خانوارهای ساکن به عنوان شاخص الگوی سفرهای روزانه بیان شده است. اطلاعات و داده ¬های اولیه از طریق تکمیل پرسشنامه خانوار (به تعداد 250 مورد) جمع¬آوری گردیده است. توصیف و بررسی رابطه بین تعداد سفرهای روزانه با خودرو شخصی با شاخص -های پراکندگی شهری با استفاده از تجزیه و تحلیل¬ های آماری (تحلیل واریانس و تحلیل همبستگی) انجام شده است. نتایج نشان می¬ دهد که شاخص¬های پراکندگی شهری (فاصله محل سکونت تا محل کار، فاصله محل سکونت تا مراکز خرید، فاصله محل سکونت تا محل تفریح) در افزایش استفاده از خودرو شخصی نقش بسزایی داشته است. این امر نقش مدیران و برنامه¬ریزان شهری در اتخاذ تصمیمات شایسته و توجه به توسعه پایدار شهری در جهت کاهش سفر با وسایل نقلیه موتوری را تایید می ¬کند.
خلاصه ماشینی:
توصیف و بررسی رابطه بین تعداد سفرهای روزانه با خودرو شخصی با شاخص های پراکندگی شهری با استفاده از تجزیه و تحلیل های آماری (تحلیل واریانس و تحلیل همبستگی) انجام شده است .
از آنجا که بین کاربری زمین و حمل و نقل رابطه متقابلی وجود دارد، با کاهش تراکم و افزایش پراکنش مراکز خدماتی، شبکه حمل و نقل و سفرهای تولید شده توسط خودرو تغییر می یابد بنابراین بررسی ویژگیهای شکل شهر و تأثیر آنها بر الگوی سفرهای روزانه افراد میتواند نقش بسزایی در کنترل حمل و نقل موتوری ایفا کند و همچنین در ارائه راهکارها و استراتژیهای کارامد بمنظور کاهش ترافیک و آلودگی های محیط شهری مؤثر واقع گردد.
در این تحقیق از ویژگیهای کالبدی شکل شهر (تنوع کاربری زمین ، تراکم ، حومه گرایی، اتصال و دسترسی به سیستم حمل و نقل عمومی) و خصوصیات اجتماعی - اقتصادی افراد بعنوان متغیرهای توضیح دهنده رفتار سفر ساکنین در ٤٧ منطقه ترافیکی استفاده شد.
/ / / / / / شکل ٢- نقشه محدوده مطالعاتی تحقیق در شهر شیراز یافته های تحقیق : در این مطالعه میزان استفاده از خودرو شخصی از طریق شاخص تعداد سفرهای روزانه انجام شده توسط خانوار اندازه - گیری شده است .
نتیجه گیری : با توجه به نتایج حاصله از تحلیل واریانس و همبستگی میتوان اظهار داشت که فرضیات تحقیق مبنی بر وجود رابطه همبستگی بین شاخص های پراکندگی شکل شهر (فاصله محل سکونت تا محل کار، خرید و تفریح ) و متغیر وابسته تعداد سفرهای انجام شده با خودرو تأیید میگردد.
(2006): The impact of urban form on travel behavior: a meta-analysis.