چکیده:
دشواری زبان و بیان در شعر خاقانی» علاوه بر تاتیر پذیری از عاملهای درونی» همانند هم پدیدههاء در
حوزة تاثیر عاملهای متعدّد بیرونی نیزقرار دارد"یکی ازعاملهایی که آفرینشها ی ادبی را همواره در
شعاع تاثیر تکامل بخش خود قرار میدهد. رقابت است. از طریق مقایسة سبک و سلوک خود با دیگران,
مینوان علاوه بر رفع معایب, تصویرها و ترکیبها و صور خیال را نیز برای برتری بر رقیب به اوج تکامل
رسانید. تاثیر تن راز عوامل محیطی نیز- که از بیروشی است- بازتاب خود را به صورت بی
اعتایی به فکر و فرهنگ حاکم بر جامعه و استغراتق د رافکار فردی و دیگرگونه و فراتراز فهم جامعه.
نشان میدهد. تاثیر سفر » د رآنجا است که شاعر را با دنیاها و اندیشهها و تجربات جدیدی مواجه
میکند و برگسترة جهان بینی و دامنة تحیلات و تصویر پردازیهای او میفزاید.
خلاصه ماشینی:
اما در جایی گرفتار شده است که برای سفر کردن از آن به شهر دیگر یا حتـی بـه حـج و کسب اجازة خروج ، باید بارها به شاه التماس کند و یا افرادی را به شفاعت برانگیزد و یـا قصـاید ملتمسانه بسراید: دارم دل عراق و پی مکه و سر حج درخورتر از اجازت تو درخوری نـدارم (خاقـانی،١٣٧٤: ٢٨٣) و یا در قصیده ای عصمت الدین خواهر منوچهر شروان شاه را با التمـاس هـای بسـیار، شـفیع خود قرار دهد تا از شاه اجازة سفر حج بگیرد: کز پی حج رخصتم خـواهی ز شـاه ســــفر دل را تمنــــا دیــــده ام (خاقــــانی، ١٣٧٤: ٢٧٥) در قصیدة «به خراسان شوم انشاء الله » نیز که مدت ها پس از نخسـتین سـفر نـاموفق ، بـه قصد خراسان سروده شده است و در آن حکایت اشتیاق دیرینه و همیشگی خاقانی برای سفر به خراسان نهفته است باز در آخر، آن را مشروط به اجازة شاه میکند: نــه نــه تــا حکــم ز ســلطان چــه رســد تــــا بــــه فرمــــان شــــوم انشــــاء الله گــر دهــد رخصــه کــنم نیــت طــوس خــــوش و شــــادان شــــوم انشــــاء الله (خاقانی،١٣٧٤: ٤٠٦) این قرائن به خوبی نشان میدهد که خاقانی به طور واقعی در یک وضعیت اسارت گونه قرار گرفته بوده است .
او کـه به قصد سفر به خراسان از شروان خارج شده است به دلیل ابتلا به بیماری، مدتی در ری و تبریز بستری میشود (خاقانی، ١٣٦٢: ٢٨٣ ـ ٢٨٦) و خبر فتنۀ غزان و اسارت سـنجر و حادثـۀ مـرگ محمد بن یحیی، و نیز تلاش های والی ری برای منصرف کردن او از این سفر، خاقانی را مجبور به بازگشت میکند.