چکیده:
حقوق بین الملل همواره دستخوش تغییرات و تحولات فراوانی بوده و هست. شاید جدیدترین تحول حقوق بین الملل را بتوان در ضمیر حوادث اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا جستجو کرد. تغییر ماهیت کنفرانس های بین المللی و تاکید بر لزوم تهیه کنوانسیونرهای جدید مبتنی بر خواست ملت های اسلامی از جمله این تحولات است. در راستای همین تحولات است که ما شاهد غلبه وبرتری خواست ملت های آزاد بر خواست دولت مردان مستبد و پس از دهه ها شاهد تکرار اعمال حق تعیین سرنوشت این بار با منشا مذهبی در دوران معاصر هستیم. حوادث اخیر در تونس، یمن، لیبی، مصر، اردن، بحرین و همچنین عربستان سعودی نشان از تمایل شدید ملت ها به ویژه ملل اسلامی به ازوم مشارکت در سرنوشت خود و ایجاد جامعه ای مدنی بیش از پیش دارد. این مقاله با نگاهی به حوادث اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا، درصدد است به بررسی این موضوع بپردازد که نقش بیداری در شمال آفریقا و خاورمیانه در تحول مفهوم «حق تعیین سرنوشت» چیست؟
خلاصه ماشینی:
از آنجا که انسان ها نباید نسبت به سرنوشت یکدیگر بی تفاوت بوده ، بلکه باید با استفاده از ابزارهای ممکن و با احترام به اصول پذیرفته شده میان ملل متمدن ، به ملت های در بند حاکمان جور کمک کنند تا آنها نیز خود بر سرنوشت خویش حاکم شوند، از وظایف جامعه بین المللی بویژه سازمان های بین المللی اعم از جهانی و منطقه ای این است که با استفاده از کلیه ابزارهای قانونی و مشروع در نیل ملت های محروم از آزادی ، به تسلط بر مقدرات خویش و اعتلای هر چه بیشتر حق تعیین سرنوشت که خود زمینه ساز صلح و امنیت بین المللی نیز می باشد، گام بردارند؛ و کاملا پذیرفته است که براساس اصل حق تعیین سرنوشت ، «مداخله علیه هر گونه جنبش آزادی بخش می تواند غیرقانونی تلقی شود و در مقابل ، مساعدت به جنبش های مزبور می تواند قانونی و مشروع تلقی گردد»(٦٠٢ :Brownlie, Op. cit).
آنچه در این مقاله سعی بر تببین آن بود، تغییر مفهوم اصل حق تعیین سرنوشت می باشد که با نگاه دقیق به حوادث اخیر خاورمیانه و شمال آفریقا بخوبی قابل اثبات است که این حق تنها از جنبه بیرونی و بین المللی اعمال نمی شود، بلکه به کلی در حال تغییر ماهیت بوده و به صورت داخلی یعنی مبارزه برای تغییر حاکمیت ها و تسلط بر مقدرات توسط خود ملت ، نیز جلوه گری می کند.