چکیده:
سیمای فرهنگی قوم محوری ترکیه بیشتر توجه اش به ایجاد یک هویت سیاسی از طریق متحد کردن ترک زبان های منطقه است که در قالب تئوری پان ترکیسم قابل تفسیر است . به عبارتی پان ترکیسم یک الگو و یا آرمان فرهنگی است که نتیجه آن به یک عقیده سیاسی منجر می شود که مبتنی بر اتحاد کلیه اقوام و ملل ترک نژاد آسیای مرکزی و قفقاز است . ترکیه می کوشد با دادن شعارهای پان ترکیستی علیه آندسته از کشورهایی که دارای اقوام ترک زبان هستند بعنوان یک اهرم فشار استفاده نموده که ایران از این قاعده مستثنی نیست بویژه اینکه ترکیه مرز طولانی و قابل توجهی با استان های آذری نشین ایران دارد. از طرفی جمهوری آذربایجان با حمایت ترکیه با طرح این شعار سعی دارد فشار مضاعفی بر ایران وارد کرده تا اولا قدرت مانور ایران را کم کند، ثانیا امتیاز متقابلی بدست آورد. این مقاله به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و به دنبال بررسی نقش ترکیه در توسعه این اندیشه می باشد.
خلاصه ماشینی:
به رغم اینکه کشورهای غربی مشوق و مبلغ سیاست های ترکیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز بوده و سعی دارند ترکیه را به عنوان الگو و مدل اقتصادی و فرهنگی برای جمهوری های تازه استقلال یافته معرفی کنند، ولی احتمالا اندیشه پان ترکیسم و اقدام های ترکیه تا زمانی مورد تایید غرب قرار می گیردکه تنها نقش بازدارنده نفوذ عقیدتی - سیاسی ایران و گرایش های افراطی گونه روس ها را داشته باشد.
پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تاسیس پنج جمهوری ترک و آذری نشین در قفقاز و آسیای مرکزی بار دیگر اشتیاق ملی گرایان ترک برای تحقق طرح پان ترکیسم به عنوان ابزار نفوذ در مناطق ترک زبان جدا شده از شوروی افزایش یافت و این برنامه در عین حال به دلایل متعددی مناطق آذری نشین ایران را نیز هدف گرفت .
در عین حال ، روند جهانی شدن و نیز تمایل کشورهایی نظیر ترکیه برای الحاق به اتحادیه اروپا عملا با پیگیری مسائل قومی همخوانی ندارد، به ویژه اینکه کشورهای غربی به رغم اینکه مشوق سیاست های ترکیه در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی هستند، ولی تبلیغات پان ترکیستی ترکیه در این مناطق تا آنجا برای آن ها پذیرفتنی است که نقش محدود کننده نفوذ سیاسی ایران و جلوگیری از بازگشت مجدد روس ها به منطقه را داشته باشد، اما در صورتی که مقاصد و سیاست های ترکیه به عنوان یک کشور صاحب هویت فرهنگی و مستقل مطرح شود، غرب واکنشی منفی و بازدارنده نشان خواهد داد.