چکیده:
از موضوعاتی که در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) قابل توجه است، وحدت اسلامی است، از آنجایی که این مفهوم میتواند مورد بازخوانی، قرائت و تفسیر خاصی قرار گیرد و در هر گفتمان خاص، معنایی خاص به خود داشته باشد، لذا مهمتر از هر چیز ماهیت آن در زبان و اندیشۀ اندیشمند و نظریهپرداز مدافع آن است اما در ک چیستی و ماهیت هر امری پیش از هر چیز به ویژگی های معرفتی، هستی شناسانه وارزشی وابسته است که بدان معنا می دهد. فرضیه اساسی ما در این پژوهش بررسی دیدگاه گفتمانی درباره ماهیت وحدت و همبستگی از دیدگاه حضرت امام خمینی است. و سؤال اصلی ما در این نوشتار این است که وحدتی که امام آن را به عنوان یک واجب الهی، امر مقدس و ضرورتی عقلی و شرعی نام میبرد؛ دارای چه ویژگی های عقلی و نظری یا ارزشی و جهان شناسانه ای است؟ چرا که ویژگی های هر چیز در کل بیانکننده چیستی حقیقی آن است. بدین معنی که واقعیت وجودی آن را می سازند و شکل می دهند. مهمترین صفات و خصایل وحدت اسلامی با توجه به آثار و اندیشه امام خمینی(ره) عبارتند از: توحیدباوری و اعتصام به حبل الله، مصلحت باوری عمومی و توجه به منافع عامه انسانهای مسلمان، مکتب باوری یا توجه به مصلحت اسلام و شریعت، وحدت باوری یا تأکید بر اهمیت و جایگاه همبستگی اسلام و... که در اندیشه امام از جایگاه خاصی برخوردار میباشند.
خلاصه ماشینی:
"در عبارت دوم، امام(ره) حبل خدا و ریسمان او را «راه حق» میداند، راه صدق و راستی، راه خدا و پیامبران الهی که باز همان پذیرش ربوبیت و حاکمیت مطلقۀ خدا بر عالم وجود است؛ زیرا وحدت نیاز به محور، مبنا یا منشأ و اساس واحدی دارد و یا هدف و مقصد واحدی را میطلبد و لذا توحید میتواند به عنوان محوری اساسی برای وحدت در نظر گرفته شود، چون در جامعۀ توحیدی، انسانها در مسیر واحد (إنا لله و إنا الیه راجعون) قرار دارند، برخلاف جامعة شرک و کفر که راهها و مسیرها گوناگون است.
البته، به تعبیر امام خمینی (ره) منظور از این نوع تقیه، تقیة مداراتی است که عبارت است از مدارا نمودن با اهل سنت برای حفظ وحدت مسلمانان و بقای اسلام و جامعۀ اسلامی بدون اینکه ترس و بیمی ازناحیۀ آنها در کار باشد.
مهم ترین این صفات و خصایل با توجه به آثار و اندیشه امام خمینی(ره) عبارتند از: توحیدباوری و اعتصام به حبل الله، مصلحت باوری عمومی و توجه به منافع عامه انسانهای مسلمان، مکتب باوری یا توجه به مصلحت اسلام و شریعت، وحدت باوری یا تأکید بر اهمیت و جایگاه همبستگی اسلامی، وحدت در جهانبینی و نگرش (جهانبینی واحد) و ایدئولوژی، نیت باوری یا تابعیت عمل وحرکت و رفتار از اندیشه و جهانبینی توحیدی، خدایی بودن وحدت و لذا فسادناپذیری آن، تکلیف باوری یعنی تکلیف الهی و شرعی دانستن وحدت و همبستگی، اخوت و برادری دینی و یکرنگی، سعادت باوری یعنی اینکه وحدت و همبستگی را راه رسیدن به بهشت و سعادت ابدی دانستن."