چکیده:
در عصر حاضر که شاهد توسعه روز افزون کشورها در جهان هستیم، آگاهی از وضعیت توسعه در کشور، جهت پیش برد اهداف توسعه و حضور در عرصه رقابت جهانی ضروری به نظر می رسد در کشور ما نیزهمانند سایر کشورهای در حال توسعه که از دهه 50 به نوعی راهبردهای توسعه را تجربه کرده بود، به ویژه با اتخاذ راهبرد رشد و برنامه های سیاست تعدیل، معضل فقر و شکاف های اقتصادی- اجتماعی بیشتر نمایان گردید. با علم به اهمیت این موضوع، مقاله حاضر سعی بر آن دارد که به بررسی میزان توسعه یافتگی استان های کشور با استفاده از مدل های تاکسونومی وموریس وهم چنین بررسی وضعیت استان ها از لحاظ میزان نابرابری در برخورداری از مواهب توسعه با استفاده از روش امتیاز استاندارد بپردازد. در نهایت با استفاده از روش های لاجیت و پروبیت درصد احتمال میزان تاثیر فاکتورهای انتخابی بر افزایش میزان توسعه یافتگی استان های کشور مورد سنجش و ارزیابی واقع شده است. نتایج حاصله بیان گر آن است که با توجه به رویکرد غالب بر نظام فضایی کشور (مرکز- پیرامون ) استان ها توسعه نیافته غالبا شامل استان های مرزی کشور بوده اند و مطابق نتایج روش لاجیت،عامل شهرنشینی، تمرکز صنعتی و سواد ازجمله عواملی مهمی بوده اند که با افزایش سطح آنها، احتمال افزایش ضریب توسعه یافتگی بیشتر خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
(UNDP, 1997,pp110-230) در سال ١٩٩٤ نلسون آرتور و همکارانش با بررسي عوامل اجتماعي اقتصـادي و تـاريخي و نقـش دولـت هـا در توسعه ناحيه اي شهرهاي آتلانتا و پورتلند در يک دورة ٣٠ سـاله (١٩٩٠-١٩٦٠) نتيجـه مـي گيرنـد بـا وجـودي کـه بيشترين ميزان سرمايه گذاري هاي اقتصادي در منطقه آتلانتا صورت گرفت ، شهر پورتلند نسبت به دو شـهر ديگـر از رونق اقتصادي بيشتري برخوردار شده و آن چه باعث تجديد حيات شهري اين ناحيه نسبت به دو ناحيه ديگـر شـده مسئله مديريت و هماهنگي در برنامه ريزي توسعه ناحيه اي ايـن شـهر نسـبت بـه دو شـهر ديگـر اسـت ,Arthur) 1994,p396) چنري و ديگران (١٩٧٤) با استفاده از يک تحليل برش مقطعي در مورد ٦٦ کشور به بررسي تأثير عوامل مختلـف ، از جمله آموزش ، بر نابرابري درآمدي پرداختند.
16 15 ١٦ قم 8 7 12 اصفهان 3 3 ٣ کردستان 17 18 21 ايلام 20 19 ١٧ کرمان 25 25 24 بوشهر 23 22 ٢٥ کرمانشاه 19 20 15 کهگيلويه و تهران 6 6 20 28 26 27 ويراحمد چهارمحال 21 21 ١٨ گلستان 14 13 10 وبختياري خراسان جنوبي 12 12 ١٤ گيلان 18 16 13 خراسان رضوي 4 4 ٤ لرستان 27 27 26 خراسان شمالي 26 28 ٢٨ مازندران 5 5 5 خوزستان 22 23 ١٩ مرکزي .
جايگاه سلسله مراتبي استان هاي کشور بر اساس ميزان درجه توسعه يـا امکانـات مبتنـي بـر شاخص هاي انتخابي ، به شرح زير است : استان هاي سطح ١ : يزد، سمنان ، اصفهان ، خراسان رضوي ، مازندران ، تهران ، قزوين ، قم ، آذربايجان شرقي ، فارس ، مرکزي ، خراسان جنوبي ، زنجان .
استان هاي سطح ٢: گلستان ، همدان ، اردبيل ، کردستان ، گيلان ، کرمانشاه ، ايـلام ، چهارمحـال بختيـاري ، خوزسـتان ، بوشهر، آذربايجان غربي ، کرمان ، خراسان شمالي ، لرستان ، کهگيلويه بويراحمد، هرمزگان ، سيستان و بلوچستان .