چکیده:
در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ از اﺳﻄﻮرهﻫﺎی اﻳﺮاﻧﻲ در ﺷـﻌﺮ ﺣـﺎﻓﻆ اراﺋـﻪ ﺷﻮد.اﮔﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ را ﺳﻨﺪ ﻫﻮﻳﺖ و ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺪاﻧﻴﻢ، ﻗﻄﻌﺎ دﻳﻮان ﺣﺎﻓﻆ، ﺣﺎﻓﻈﻪﻗﻮﻣﻲ و ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺎﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ، از ﺳﭙﻴﺪه دﻣﺎن ﭘﻴﺶ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻪ اﺳﻄﻮرهﻫـﺎ ﻧﻘـﺶﻫـﺎیازﻟﻲ اﻗﻮام اﻳﺮاﻧﻲ را رﻗﻢ زدﻧﺪ ﺗﺎ ﻗﺮن ﻫﺸﺘﻢ ﻫﺠﺮی ﻛﻪ ﺣﺎﻓﻆ آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺑـﺴﻴﺎرﻓﺸﺮده و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪی و اﻋﺠﺎز در ﻛﻼم و ﻣﻌﻨﺎ درآورد و در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎتاﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، ﺗﺎرﻳﺨﻲ، ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، ﻣﻠﻲ، ﻗﻮﻣﻲ، دﻳﻨﻲ ﻣﻄـﺮح ﻛـﺮد، ﺳـﻴﻤﺎی ﺑﺰرﮔﺘـﺮﻳﻦ ﭼﻬـﺮهاﺳﻄﻮرهای آرﻳﺎﻳﻲ و ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﺮاﻧﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﺟﺎم ﺟﻬﺎن ﻧﻤﺎی، ﺑﺎزﮔـﺸﺎﻳﻲ ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲﻧﺸﺪه ﺑﻮد. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺑﻀﺎﻋﺖ ﭘﺮده از رﻣﺰ و راز آن اﺳﺎﻃﻴﺮ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑـﻪ ﺧﺼﻮص ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﺟﺎم ﺑﺮﮔﺸﺎﻳﺪ.
خلاصه ماشینی:
" ﺟﺎم ﻛﻴﺨﺴﺮو ﻃﻠﺐ ﻛﺎﻓﺮاﺳﻴﺎب اﻧﺪاﺧﺘﻲ ﮔﻮی ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮدی از ﺧﻮﺑﺎن ﺧﻠﺦ ﺷﺎد ﺑﺎش )ﺧﺎﻧﻠﺮی: 9631، 524، 3( ﻛﻪ ﻣﻦ ﭘﻴﻤﻮدم اﻳﻦ ﺻﺤﺮا ﻧﻪ ﺑﻬﺮام اﺳﺖ و ﻧﻪ ﮔﻮرش ﻛﻤﻨﺪ ﺻﻴﺪ ﺑﻬﺮاﻣﻲ ﺑﻴﻔﻜﻦ ﺟﺎم ﻣﻲﺑﺮدار )ﻫﻤﺎن: 372، 4( ز ﻛﺎﺳﻪ ﺳﺮ ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﺑﻬﻤﻦ اﺳﺖ و ﻗﺒﺎد ﻗﺪح ﺑﻪ ﺷﺮط ادب ﮔﻴﺮ زآﻧﻜﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺶ )ﻫﻤﺎن: 79، 4( ﭘﺮوﻳﺰ ﻛﻪ رﻳﺰهاش ﺳﺮ ﻛﺴﺮی و ﺗﺎج ﭘﺮوﻳﺰ اﺳﺖ ﺳﭙﻬﺮ ﺑﺮ ﺷﺪه ﭘﺮوﻳﺰﻧﻴﺴﺖ ﺧﻮن اﻓﺸﺎن )ﻫﻤﺎن: 24، 5( ﻛﻪ ﻟﺒﺶ ﺟﺮﻋﻪ ﻛﺶ ﺧﺴﺮو ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻨﺴﺖ ﺣﺎﻓﻆ از ﺣﺸﻤﺖ ﭘﺮوﻳﺰ دﮔﺮ ﻗﺼﻪ ﻣﺨﻮان )ﻫﻤﺎن: 35، 8( 94 ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺎﻃﻴﺮ در دﻳﻮان ﺣﺎﻓﻆ ﭘﻮرﭘﺸﻨﮓ در ﻫﻤﻪ ﺷﻬﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺷﺪ داﺳﺘﺎن اﻧﺠﻤﻦ ﺷﻮﻛﺖ ﭘﻮرﭘﺸﻨﮓ و ﺗﻴﻎ ﻋﺎﻟﻤﮕﻴﺮ او )ﻫﻤﺎن: 283، 5( ﺗﻬﻤﺘﻦ دﺳﺘﮕﻴﺮ ار ﻧﺸﻮد ﻟﻄﻒ ﺗﻬﻤﺘﻦ ﭼﻜﻨﻢ ﺷﺎه ﺗﺮﻛﺎن ﭼﻮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﭼﺎﻫﻢ اﻧﺪاﺧﺖ )ﻫﻤﺎن: 733، 1( ﺳﻴﺎﻣﻚ از اﻓﺴﺮ ﺳﻴﺎﻣﻚ و ﺗﺮک ﻛﻼه زو ﺷﻜﻞ ﻫﻼل ﻫﺮ ﺳﺮﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﺸﺎن )ﻫﻤﺎن: 893، 6( ﺳﻴﺎوش ﺷﺮﻣﻲ از ﻣﻈﻠﻤﻪ ﺧﻮن ﺳﻴﺎووﺷﺶ ﺑﺎد ﺷﺎه ﺗﺮﻛﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﻣﻲﺷﻨﻮد )ﻫﻤﺎن: 101، 4( ﺧﺴﺮو ﮔﻔﺖ ﺑﺮﺧﻴﺰ ﻛﻪ آن ﺧﺴﺮو ﺷﻴﺮﻳﻦ آﻣﺪ ﺳﺤﺮم دوﻟﺖ ﺑﻴﺪار ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻴﻦ آﻣﺪ )ﻫﻤﺎن: 271، 1( ﻛﻪ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﮔﺬری ﺑﺮ ﺳﺮ ﻓﺮﻫﺎد ﻛﻨﺪ ﻳﺎرب اﻧﺪر دل آن ﺧﺴﺮو ﺷﻴﺮﻳﻦ اﻧﺪاز )ﻫﻤﺎن: 581، 4( ﻓﺮﻳﺪون ور ﺧﻮد از ﮔﻮﻫﺮ ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﻓﺮﻳﺪون ﺑﺎﺷﻲ ﺗﺎج ﺷﺎﻫﻲ ﻃﻠﺒﻲ ﮔﻮﻫﺮ ذاﺗﻲ ﺑﻨﻤﺎی )ﻫﻤﺎن: 944، 6( ﻓﺮﻫﺎد ﺷﻜﻨﺞ ﻃﺮه ﻟﻴﻠﻲ ﻣﻘﺎم ﻣﺠﻨﻮن اﺳﺖ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻟﺐ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻛﻼم ﻓﺮﻫﺎدﺳﺖ )ﻫﻤﺎن: 55، 4( ﻛﺎووس ﻛﻪ واﻗﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻮن رﻓﺖ ﺗﺨﺖ ﺟﻢ ﺑﺮﺑﺎد ﻛﻪ آﮔﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎووس و ﻛﻲ ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻨﺪ )ﻫﻤﺎن: 79، 5( ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم اﻳﺮان/ ﺷﻤﺎره 01 ﭘﺎﻳﻴﺰ 6831 05 ﺳﻠﻢ و ﺗﻮر ﻛﻪ ﮔﻢ ﺷﺪ درو ﻟﺸﻜﺮ ﺳﻠﻢ و ﺗﻮر ﻫﻤﺎن ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﻴﺎﺑﺎن دور )ﻗﺰوﻳﻨﻲ و ﻏﻨﻲ: 7352، 353( ﻛﻴﺨﺴﺮو ﻛﻪ از ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﻛﻴﺨﺴﺮو ﻓﺮاوان داﺳﺘﺎن دارد ﺑﻴﻔﺸﺎن ﺟﺮﻋﻪای ﺑﺮﺧﺎک و ﺣﺎل اﻫﻞ ﺷﻮﻛﺖ )ﺧﺎﻧﻠﺮی: 611، 01( ﭘﺮس ﻛﻪ ﺻﺪ ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﻛﻴﺨﺴﺮو ﻏﻼم ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ دارد ﺻﺒﺎ از ﻋﺸﻖ ﻣﻦ رﻣﺰی ﺑﮕﻮ ﺑﺎ آن ﺷﻪ ﺧﻮﺑﺎن )ﻫﻤﺎن: 711، 8( ﻛﺴﺮی ﻛﻪ رﻳﺰهاش ﺳﺮ ﻛﺴﺮی و ﺗﺎج ﭘﺮوﻳﺰ اﺳﺖ ﺳﭙﻬﺮ ﺑﺮﺷﺪه ﭘﺮوﻳﺰﻧﻴﺴﺖ ﺧﻮن اﻓﺸﺎن )ﻫﻤﺎن: 34، 5( ﻗﺒﺎد ز ﻛﺎﺳﻪ ﺳﺮ ﺟﻤﺸﻴﺪ و ﺑﻬﻤﻦ اﺳﺖ و ﻗﺒﺎد ﻗﺪح ﺑﻪ ﺷﺮط ادب ﮔﻴﺮ زآﻧﻜﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﺶ )ﻫﻤﺎن: 79، 4( زردﺷﺖ ﻛﻨﻮن ﻛﻪ ﻷﻟﻪ ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺖ آﺗﺶ ﻧﻤﺮود ﺑﻪ ﺑﺎغ ﺗﺎزهﻛﻦ آﺋﻴﻦ دﻳﻦ زردﺷﺘﻲ )ﻫﻤﺎن: 891، 8( زردﺷﺖ ﻛﻪ زردﺷﺖ ﻣﻲﺟﻮﻳﺪش زﻳﺮ ﺧﺎک ﺑﻴﺎ ﺳﺎﻗﻲ آن آﺗﺶ ﺗﺎﺑﻨﺎک )ﻗﺰوﻳﻨﻲ و ﻏﻨﻲ، 7352، 353( رﺳﺘﻢ ﺷﺎه ﺗﺮﻛﺎن ﻓﺎرغ اﺳﺖ از ﺣﺎل ﻣﺎ ﻛﻮ رﺳﺘﻤﻲ ﺳﻮﺧﺘﻢ در ﭼﺎه ﺻﺒﺮ از ﺑﻬﺮ آن ﺷﻤﻊ ﭼﮕﻞ )ﺧﺎﻧﻠﺮی: 9631، 164، 5( ﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺨﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ز ﻧﻮک ﻛﻠﻚ ﻣﺸﻜﻴﻨﻢ وﮔﺮ ﺑﺎور ﻧﻤﻲداری رو از ﺻﻮرﺗﮕﺮ ﭼﻴﻦ ﭘﺮس )ﻫﻤﺎن: 843، 8( 15 ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺎﻃﻴﺮ در دﻳﻮان ﺣﺎﻓﻆ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣĤﺧﺬ 1ـ ﺑﺎﺳﺘﻴﺪ، روژ )5731( داﻧﺶ اﺳﺎﻃﻴﺮ، ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺟﻼل ﺳﺘﺎری، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻮس."