چکیده:
ادﺑﻴﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻣﻠﺖﻫﺎ دارای ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻲ و وارث آﻓﺮﻳﻨﺸﻲ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ اﺳـﺖﻛﻪ در زﻣﺎنﻫﺎی ﺑﺴﻴﺎر دور ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎی اﻧﺴﺎنﻫﺎی اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺷـﺮوع ﺷـﺪه وﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ ﺗﻜﻮﻳﻦ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻳﻜﻲ از ارﻛﺎن ﻣﻬﻢ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﺑﻪ ﺷﻤﺎرﻣﻲرود ﻛﻪﺳﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻋﺎﺷﻴﻖﻫﺎی آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﮔﺮوﻫـﻲ ازﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﺤﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻮازﻧﺪﮔﻲ و ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﻲ و ﺳﺮاﻳﺶ اﺷﻌﺎر ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻢ اﻧﺠـﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ.ادﺑﻴﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻳﻜﻲ از ﻏﻨﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﺳﺖ و در اﻳـﻦ ﻏﻨـﻲﺳـﺎزی،ﺧﻨﻴﺎﮔﺮان )ﻗﻮﭘﻮزﻧﻮازان( ﺳﻬﻢ ﺑﻪﺳﺰاﻳﻲ دارﻧﺪ. اﺳﺎﺳﺎ ادﺑﻴﺎت ﻣﻜﺘﻮب از ادﺑﻴـﺎت ﺷـﻔﺎﻫﻲﻧﺸﺄت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮی ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن از ادﺑﻴﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ. ﻣﻮﺿﻮعاﺻﻠﻲ ﻣﻘﺎﻟﻪ، ﺑﺮرﺳﻲ اﺷﻜﺎل ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻴﻖﻫﺎ و ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎﺳـﺖ:ﻋﺎﺷﻴﻖ ﻛﻴﺴﺖ؟ اﻧﻮاع ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻴﻘﻲ و ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ اﺷﻌﺎر اﻳﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻧﻘﺶ ﻋﺎﺷﻴﻖ در ﺣﻔﻆ و اﻧﺘﻘﺎل ادﺑﻴﺎت ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﻞﻫﺎی آﻳﻨﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ و ﺑـﺎﻻﺧﺮه اﻧـﻮاع اﺷـﻌﺎر ﻋﺎﺷﻴﻘﻲ و ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ اﺷﻌﺎر اﻳﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﮔﻮﻳﺎی ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ اﺳﺖ؟ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺣﺼﻮل ﺑﻪ اﻫﺪاف و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﺘﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ رﺳﻤﻲ و روش اﺳﻨﺎدی و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮی ﻧﻴﺰ از ﻣﺪل ﻣﺜﻠﺜﻲ ﻣﺮﻳﺎم و ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎی ﻧﻘﻄﻪای و ﺷﻌﺎﻋﻲ و ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻲ ﻧﺘﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳـﺖ. در ﻧﻬﺎﻳﺖ ادﺑﻴﺎت ﻋﺎﺷﻴﻖﻫﺎ روﺷﻦﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ آﻣﻴﺨﺘﮕﻲﻫـﺎی ﻫﻨـﺮی را در ﺧـﻮد ﻧﮕـﻪ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ، آﻓﺮﻳﻨﺶ ادﺑﻴﺎت ﻋﺎﺷﻴﻖﻫﺎ ﺑـﺪون ﻧﻮﺷـﺘﻪ وﻛﺘﺎﺑﺖ و ﻧﺖ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺗﻮدهﻫﺎی ﻣﺮدم واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ. اﻳﻦ ادﺑﻴﺎت رﺳـﻤﻲ ﻧﻴـﺴﺖ و ﻛـﺎﻣﻼ ﺷﻔﺎﻫﻲ اﺳﺖ و وﻳﮋﮔﻲ ﺷﻌﺮی ﻋﺎﺷﻴﻘﻲ ﺑﺪﻳﻬﻪﺳﺎزی اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
")ﻓﺎﻃﻤﻲ،8731:341( ﺳﻌﻲ ﺑﻨﺪه در اﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺪل ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﻨﻢ و ﻣﻮﺿـﻮع را در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺗﺎ ﺣﺪی ﺗﻐﻴﻴـﺮ دﻫـﻢ ﻛـﻪ دﻳﮕـﺮ ﺑـﻪ ﻧﻈﺮﻳـﺎت ﻛـﻼن ﻣـﺜﻼ ﻛـﺎرﻛﺮدﮔﺮاﻳﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم اﻳﺮان/ ﺷﻤﺎره 01 ﭘﺎﻳﻴﺰ 6831 441 ﺳﺎﺧﺘﺎرﮔﺮاﻳﻲ رﺑﻂ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﺪـ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻲرﺑﻂ ﻧﻴـﺰ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑﺎﺷـﺪ ـ و ﻗﺎﺑـﻞ ﺗﻄﺒﻴـﻖ ﺑـﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ.
)رﻳﭽﺎدرز 3831:42،52( 741 ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﻮاع ﺷﻜﻞ)ﻓﺮم( اﺷﻌﺎر ﻋﺎﺷﻴﻖﻫﺎی آذرﺑﺎﻳﺠﺎن )ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﻣﺤﻠﻲ( ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺳﻨﺘﻲ واﻗﻊﮔﺮا ﻋﺎﺷﻴﻖ ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ Asig ﺳﺎز ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﺳﻄﻮره ﻣﺮاﺳﻢ ﺟﺸﻦ و ﻋﺮوﺳﻲ ﺷﺎﮔﺮدان در روﺳﺘﺎ ادﺑﻴﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺮدم ـ ﺧﻠﻖ ال ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم اﻳﺮان/ ﺷﻤﺎره 01 ﭘﺎﻳﻴﺰ 6831 841 ﺑﺮرﺳﻲ رﻳﺸﻪﺷﻨﺎﺳﻲ واژه ﻋﺎﺷﻴﻖ و ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻴﻘﻲ ادﺑﻴﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن ﻳﻜﻲ از ﻏﻨﻲﺗﺮﻳﻦ اﻧﻮاع در ﻧﻮع ﺧﻮد اﺳـﺖ و ﻋﺎﺷـﻴﻖﻫـﺎی آذرﺑﺎﻳﺠﺎن در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺳﻬﻢ ﺑﻪ ﺳﺰاﻳﻲ دارﻧﺪ.
Taejneis ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم اﻳﺮان/ ﺷﻤﺎره 01 ﭘﺎﻳﻴﺰ 6831 851 »ﺟﺴﻢ و ﺟﺎن ﺑﺎ ﻇﻠﻢ ﻋﻤﺮی ﺳﭙﺮی ﻣﻲﻛﻨﺪ« ﻇﺎﻟﻢ ﻳﺎﺷﺎ ﻳﺎر ﻣﻲﺟﺎن، ﺟﺎﻧﺪان آﻳﺮی؟ »ﺧﻴﻠﻲ وﺣﺸﺘﺎک اﺳﺖ اﮔﺮﻳﺎرﺑﻪ درﺧﺖ اﻧﺎرﺗﻜﻴﻪ دﻫﺪ« دﻫﺸﺖ اوﻻر ﺑﻴﺮ داﻳﺎﻧﺴﺎ ﻳﺎر اﻧﺎر »از ﺑﺎﻏﭽﻪ ﺧﻮدت ﺑﻪ ﻳﺎر اﻧﺎرﭘﻴﺸﻜﺸﻲ ﻛﻦ« اؤز ﺑﺎﻏﭽﺎ ﻧﺪان ﭘﻴﺶ ﻛﺶ اﺋﻴﻠﻪ ﻳﺎرا اﻧﺎر »ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺤﺸﺮ ﺧﻠﻖ ﻣﻲﺷﻮد« ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻟﺮ، ﻗﻮﭘﺎر ﻣﺤﺸﺮ ﻳﺎر اﻧﺎر »اﮔﺮﺟﺎن ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺮﻳﺎن و ﻣﺤﺰون رﺷﺪ ﻛﺮد، ازﺟﺎن و ﻫﻢﮔﺮﻳﺎن ﻳﺎﺷﺎﺳﺎﺟﺎن، ﺟﺎﻧﺪان آﻳﺮی روح ﺟﺪا ﺑﺎد« اﺷﻌﺎر از )ﻋﺎﺷﻴﻖ ﻋﺎﻟﻲ( )ﻋﺰﺗﻲ،0831:111( 1 5- ﺑﺎﻳﺎﺗﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻌﺮ ﻋﺎﺷﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻋﺎﻣﻪ رواج دارد و ﻣﻀﻤﻮن آن ﺷـﻜﻮه و ﺷـﻜﺎﻳﺖ و زﺧﻢ ﻋﺸﻖ و ﻫﺠﺮان و ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ و از اﻧﻮاع ﺷـﻌﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳـﻚ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﻲآﻳﺪ."