چکیده:
تفسیر و شان نزول آیه تبلیغ مورد اختلاف مفسران فریقین است. مفسران شیعه با استناد به آیات دیگر قرآن و روایات تفسیری، آیه را مرتبط با امامت امام علی× در روز غدیر خم میدانند اما جمعی از مفسران اهلسنت درباره تفسیر و شان نزول آیه، دارای دیدگاههای متعددی میباشند و در این زمینه چندین شان نزول را برای آیه تبلیغ بیان کردهاند. مقاله حاضر ضمن بیان دیدگاههای تفسیری فخر رازی، سیوطی، آلوسی و زحیلی، از مفسران اهلسنت، به بررسی آنها میپردازد. اقوال آنان در تفسیر آیه تبلیغ مردد میان: حراست از پیامبر اکرم| توسط عباس، اظهار عیبجویی و بیان لغزشهای یهود، ابلاغ مطلق اوامر الهی و جانشینی حضرت علی× میباشد
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه در سالهای نخست رسالت پیامبر اکرم| در شهر مکه، آیاتی با لحنی بسیار تند در حق مشرکان نازل شده است، این مطلب نمیتواند با سخن فخر رازی سازگار باشد؛ 2 زیرا اینگونه آیات نشاندهندة آن است که پیامبر| مأمور شد کفار قریش را به توحید خالص و ترک بتپرستی دعوت کند، مشرکینی که بسیار خشنتر و خونریزتر و خطرناکتر از اهل کتاباند و آن حضرت بدون هیچگونه ملاحظهای آیات الهی را بیان نموده است، پس چرا آن وقت خداوند چنین وعدهای را به پیامبر اکرم| نداده است (طباطبایی، 1348: 6 / 43) به عنوان نمونه قرآن میفرماید: فذکر إنما أنت مذکر ٭ لست علیهم بمصیطر ٭ إلا من تولی و کفر ٭ فیعذ به الله العذاب الأکبر.
» (رازی، 1421: 12 / 401) تعجب این است که جناب فخر رازی اقوالی که قبلا ذکر کرده در باره همه آنها خبر واحد وجود دارد اما در مورد نزول آیه در حق علی× و غدیر، بیش از صد حدیث توسط صدها صحابه و تابعین نقل شده است، چنانکه علامه امینی حدیث غدیر را که مربوط به معرفی حضرت علی× بهعنوان وصی پیامبر| است از صد و ده نفر از صحابه و یاران پیامبر و با اسناد و مدارک از هشتاد و چهار نفر از تابعین و از سیصد و شصت نفر دانشمند و کتاب معروف اسلامی نقل کرده است، (امینی، 1366: 1 / 72 ـ 62) اما معلوم نیست ایشان چرا روایت و دیدگاهی را که نزد بسیاری متواتر است از اقوال دیگر که ارزش خاصی ندارد (یعنی خبر واحد است) متأخر قرار داده و این عمل او به خوبی نمایانگر کمرنگ جلوه دادن اصل واقعه و ولایت علی× است.