چکیده:
نوشتار پیش رو که در قالب یک مقاله تدوین شده است به دنبال پاسخی روشن برای این سؤال است که آیا در نظام اسلامی مخالفان دارای حقوقی هستند یا خیر؟ اگر حقوقی برای آنها مفروض است، حقوق قابل پذیرش برای آنها به چه میزان است؟ ازجمله گروههای مخالفی که به مخالفت با دولت نوپای مدینه اقدام کردند، سران مشرک قریش، یهودیان، منافقان و افراد ناآگاه بودند. مخالفان در حکومت پیامبر دارای حقوقی مانند: امنیت، آزادی بیان، حق آزادی عقیده، توبه و بازگشت، مصالحه، برخورداری از عدالت و قضاوت عادلانه، هدایت، کرامت انسانی و حق تحزب میباشند. البته برای تحقق این حقوق شرایط و حدودی وجود دارد که عمدهترین آنها: عدم توطئه، عدم برهم زدن وحدت سیاسی، عدم ترغیب مسلمانان برای شرکت نکردن در جهاد و مقابله با دشمن میباشد.مکه بهدلیل وجود کعبه و جایگاه بعثت پیامبر گرامی اسلام|، باعث علقههای دینی و جاذبههای احترامآمیزی است،که کمتر اجازه واقعبینی میدهد، تا اذعان شود مکه قبل از ظهور اسلام برخلاف تصور مرکز زندگی شهری و دارای مردمانی یک جانشین نبوده، بلکه مرکزی زیارتی ـ تجاری بوده که عمدتا جاذبههای زیارتی و اقتصادی آن موجب استقرار و اسکان قبایل و عشایر در آنجا گردیده است. از سویی، همین نگاه قداستآمیز سبب شده، تا در برآورد میزان جمعیت مکه در دوره بعثت پیامبر| و به تبع آن در وقایع صدر اسلام آمار و ارقام اغراقآمیزی ارائه شود. برای روشنتر شدن بحث، در این تحقیق چگونگی و نحوه سکونت قبایل مکه در دوره قبل و بعد از تسلط قریش بر مکه، میزان جمعیت مکه در آستانه ظهور اسلام، شناخت و تفکیک تیرهها و بطون قریش و جایگاه و اهمیت آنها بهویژه از لحاظ شمار و ترکیب جمعیتی، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"حال سؤال این است که آیا حقیقتا در نظام اسلامی مخالفان دارای حقوقاند؟ اگر آری، گستره، حقوق آنان تا کجاست؟ و شرایط تحقق آن حقوق چیست؟ بهترین الگو و مرجع در پاسخ به این سئوالات سیره پیامبر گرامی اسلام| میباشد که ما را برای نیل به هدف یاری میرساند.
استاد هیکل درباره این شیوه رفتار که پیامبر در مورد ساکنان مدینه با وجود گرایشها و اعتقادات گوناگونشان در پیش گرفت میگوید: کار سیاسی بزرگی که نشان دهنده عظمت و توانایی رهبری پیامبر بود، ایجاد وحدت در مدینه و برپا ساختن نظام سیاسی آن با همبستگی با یهود براساس آزادی و پیمان مشترک بود، یهودیان مدینه بهخوبی از پیامبر استقبال کردند، بدان امید که حقوق ایشان را در نظر بگیرد.
1 در پیمانی نیز که پیامبر با نصارای نجران منعقد نمود بحث آزاد عقیده آمده است: «هر یهودی یا نصرانی که به دلخواه خود مسلمان شود، در حقوق و وظایف از شمار مؤمنان است و هر کس بر نصرانیت یا یهودیت خود باقی بماند، دین وی تغییر داده نمیشود؛ البته مرد و زن بالغ، چه آزاد چه برده، باید یک دینار یا معادل آن پارچه بدهد و هر کس این را داد، در ذمه خدا و ذمه پیغمبر است و هر کس امتناع نمود، دشمن خدا و پیغمبر و همه مؤمنان است.
این آزادی تا آنجا پیش رفت که عبد الله بن ابی رئیس بزرگترین گروه مخالف حکومت اسلامی رسول خدا که همواره کارشکنی و مخالفت میکرد و در جنگ بنیمصطلق آتش فتنه افک را روشن کرد و سران صحابه اعدام صحرایی او را خواستار شدند، مورد عفو و بخشش آن حضرت قرار گرفت و شگفتا که بعدها بر جنازه او نماز خواند!"