چکیده:
اقتباس برخی قوانین داخلی از تاسیسات آحقوق غربی خصوصا حقوق کشورهای
اروپایی به ناچار موجب ورود برخی اصطلاحات حقوقی بیگانه به ادبیات حقوقی
کشور ما شده است؛ بدون آن که تعریف دقیق و روشنی از آن ها به مخاطبان این احکام
عرضه شده باشد. به دلیل سکوت یا اجمال قانون» ناگزیر برای شناخت مفهوم تاسیسهای
حقوقی نوین باید رویکردی به مهد و خاستگاه آنها داشته باشیم تا ضمن درکی دقیق و
منطبق با واقع از موضوع, شناخت درستی نیز از موقعیت حقوق خود دراین باره
حاصل کنیم. از جمله تاسیسهای حقوق غربی» تاسیس «دارا شدن بدون علّت» به تعبیر
فرانسویان و«دارا شدن ناعادلانه» به لسان حقوق دانان انگلیسی است که عمدتا تست
عنوان«شبه قراردادها» مورد مطالعه قرار میگیرد. نوشتارحاضر کاوشی است در حقوق
دو کشور اروپایی فرانسه(سردمدار خانواده حقوقی رومی- ژرمنی) و انگلستان(به عنوان
مهم ترین عضو خانواده حقوقی کامن لا) که مشابهتهای زیادی در این زمینه به
یکدیگر دارند. تاسیس حقوقی «دارا شدن بدون علّت» در حقوق ایران تحت عنوان
«استفاده بلا جهت)امطرح شده است.
خلاصه ماشینی:
"حال سوال این است که آیا ثالث میتواند از فروشنده،حق الزمه و هزینههای عمل خویش را مطالبه نماید؟هر چند در حقوق ایران،عامل(ثالث)،حق مراجعه به فروشنده ملک را چه به لحاظ فراهم نبودن شرایط استیفا از عمل دیگری موضوع مادهی 336 قانون مدنی و چه به لحاظ فقدان رابطه قرارداد اجارهی شخص یا ارائه خدمات با نام برده،ندارد؛لیکن در حقوق رم به شخصی که به این وسیله نادر شده بود حق میدادند علیه طرف مقابل(دارا)«دعوی استرداد»1به دلیل دارا شدن بدون علت،طرح و اقامه کند (Virgo,1999,p.
سوالی که این جا به ذهن میرسد این است که آیا خوانده حتما باید از کار خواهان منتفع شده باشد تا ملزم به تادیهی اجرت المثل کار او شود؟مثلا اگر نویسندهای بر اساس درخواست خوانده،شروع به تألیف کتابی کند اما پس از نگارش قسمت اعظم آن و پیش از تحویل کار به خوانده،شخص اخیر با عدم پرداخت حق الزحمهی مولف، قرارداد را نقض کند،آیا میتوان گفت به دلیل آن که هنوز کتابی به خوانده تحویل نشده و از آن نفعی نبرده ملزم به پرداخت اجرت مؤلف نمیباشد؟با استدلالی شبیه قاعدهی احترام در فقه امامیه،پاسخ موجه در حقوق انگلستان این است که چون کار به سفارش خوانده صورت گرفته به منزلهی انتفاع از آن بوده و اجرت عامل باید پرداخت شود (Tettenborn,Op. Cit,n."