چکیده:
گردشگری به عنوان یکی از مهمترین راههای توسعه و رشد اقتصادی در جهان به شمار میرود، ولی در ایران به دلایل فراوان هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. در این میان، شهر کاشان علیرغم شرایط جغرافیایی و تاریخی مناسب و برخورداری از معماری اصیل ایرانی، خانههای تاریخی، مساجد، بازار، تپههای باستانی، صنایع دستی، آیینها و مراسم خاص مانند: گلابگیری و قالی شویان و بسیاری جاذبههای تاریخی، فرهنگی و طبیعی دیگر، نتوانسته است هماهنگ با این قابلیتهای بسیار بالا، صنعت گردشگری خود را متحول سازد. هدف این مطالعه، بررسی مزیتها و محدودیتهای توسعه کانونهای گردشگری شهرکاشان و انتخاب استراتژی مناسب در جهت توسعه صنعت گردشگری منطقه است. این پژوهش که بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامهریزی استراتژیک QSPM است، به بررسی یافتههای مطالعات کتابخانهای و نتایج یک بررسی میدانی از طریق توزیع پرسشنامه بین گردشگران و همچنین مصاحبه با کارشناسان حوزه گردشگری پرداخته است. تحلیلهای حاصل از مدل SWOT نشان میدهد که این شهر علیرغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه نمونه گردشگری در سطح ملی و بین المللی، تعدد تصمیم گیران، ضعف مدیریتی، فقدان ثبات در مدیریت گردشگری منطقه و همچنین نامناسب بودن زیرساختهای محیطی و کالبدی را به عنوان موانع اساسی در جهت رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد. در عین حال، جدول اولویت بندی استراتژیهای انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان پنج استراتژی برگزیده، استراتژی تأکید بر توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی به دلیل وجود مزیتهای نسبی این نوع گردشگری در منطقه، نسبت به دیگر استراتژیها از اولویت بالایی برخوردار است.
خلاصه ماشینی:
جدول 3- عوامل خارجی مؤثر بر توسعه صنعت گردشگری شهر کاشان فرصتها(O) تهدیدها(T) 1- افزایش تمایل به بهرهمندی از توسعه گردشگری در منطقه جهت اشتغالزایی و جلوگیری از مهاجرت 2- بهسازی و بازسازی جادههای منتهی به منطقه 3- امکان دسترسی و شناخته شدن در استان و کشور 4- نزدیکی به مناطق گردشگری طبیعی مجاور مانند: قمصر و نیاسر 5- قابلیت تبدیل شدن به یک قطب مهم گردشگری در استان، کشور و در سطح بین الملل 6- سرمایه گذاری در تأسیسات زیربنایی و روبنایی 7- ایجاد امکانات اقامتی و افزایش پذیرفتن گردشگر 8- قرار گرفتن بین دو قطب کلان جمعیتی مانند: تهران و اصفهان به عنوان مراکز گردشگرفرست 9- افزایش انگیزۀ مردم شهرنشین جهت گذراندن اوقات فراغت خود در مناطق دارای کانونهای گردشگری از جمله شهر کاشان 10- افزایش توجه دولت و ایجاد باور در آن به برنامهریزی و سرمایهگذاری در بخش گردشگری 11- وجود تمایل در بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری 12- حفظ بافت تاریخی و کهن شهری و قابلیت منطقه در جهت دستیابی به محتوا توسعه شهری پایدار 13- وجود نیروهای متخصص و با تجربه در مجاورت با منطقه(اصفهان و تهران) 14- افزایش انگیزه آژانسهای خدمات مسافرتی کشور جهت ارسال گردشگر بیشتر به منطقه 15- توسعه غیر متعادل و ناپایدار شهری مناطق گردشگری رقیب مجاور(اصفهان و تهران) و از بین رفتن بافت سنتی و کهن این مناطق در مقایسه با شهر کاشان 1- افزایش قیمت زمین و بورس بازی زمین و بالطبع افزایش بار مالی جهت ایجاد تجهیزات و تسهیلات گردشگری و مقرون به صرفه نبودن آنها 2- افزایش امکانات و خدمات در مناطق گردشگری رقیب(مانند: اصفهان و یزد) در مقایسه با این منطقه در آینده 3- تراکم بیش از حد جمعیتی و شلوغ شدن این منطقه در فصول گردشگرپذیر 4- ازدیاد تخلفات اجتماعی با ورود گرشگران در منطقه نسبت به قبل 5- دگرگونی در ساختاراجتماعی منطقه و از بین رفتن فرهنگ سنتی و محلی(مانند: زبان، آداب و رسوم محلی، نوع پوشاک، معماری، مسکن و...