چکیده:
سببی بودن یکی از موارد تقابل افعال به شمار می رود که به تقابل میان افعال سببی، غیرسببی و ناگذرا اشاره دارد. این ساخت ها از حیث ظرفیت معنایی با یکدیگر متفاوتاند و این تفاوت در ساخت نحوی آنها بازتاب یافته است. در مقاله حاضر انواع ساخت سببی در زبان تاتی بررسی شده و در سه گروه کلی سببی های تحلیلی، ساخت واژی و واژگانی تقسیم بندی شده اند. در ادامه با استفاده از استدلال های زبان شناسی نقش گرا نشان داده شده که سببی بودن یا نبودن در این زبان یک تقسیم بندی قطعی نیست، بلکه پیوستاری است که افعال براساس داشتن عامل به وجود آورنده رویداد و عمدی بودن عمل فعل، بر روی این پیوستار قرار می گیرند.
خلاصه ماشینی:
در ادامه با استفاده از استدلال هاي زبان شناسي نقش گرا نشان داده شـده که سببي بودن يا نبودن در اين زبان يک تقسيم بندي قطعي نيست ، بلکه پيوستاري است کـه افعال براساس داشتن عامل به وجود آورندٔە رويداد و عمدي بـودن عمـل فعـل ، بـر روي ايـن پيوستار قرار مي گيرند.
جدول ١ نمونه هايي از فعل هاي سـببي حاصـل از افـزودن پسـوند na- را نشان مي دهد: جدول ١- ساخت سببي با افزودن پسوند na- به ريشة فعل لازم (مثال ها از سبزعليپور ١٣٩٠) (به تصویر صفحه مراجعه شود) در افعال جدول ١، اجزاء افعال با خط تيره مشخص شده است .
جدول ٢- ساخت سببي بـا افـزودن پسـوند n(̂a)- بـه ريشـة فعـل لازم و گـردش مصـوت (مثـال هـا از سبزعليپور، ١٣٩٠) (به تصویر صفحه مراجعه شود) مثال ١٠ نيز کاربرد اين ساخت سببي را در جمله هاي تاتي نشان مي دهد: کتاب پاره شد.
Hamid-Obl my book Per-tear-cause-Pst ديگر پسوند سببي ساز در تاتي ، پسوند vəna- اسـت کـه بـه ريشـة فعـل لازم اضـافه مي شود.
d)dalqak-ə xərdanân bə-xur-âvən-əs clown-Obl children Per-laugh-cause-Pst شواهدي از سببي سازي وندافزايي در گونه هاي ديگر تاتي نيز ديـده مـي شـود.
ازجمله ويژگي هاي ساخت ناگذرا در تاتي ، مي توان به کاربرد قيد «̂ta raใəs» (بـراي خودش ، خودبه خود) در جملات اشاره کرد که نشان مي دهد عمـل فعـل بـدون دخالـت عامل و به صورت غيرعمدي انجام گرفته است .