چکیده:
سهولت تولید محتوا و در نتیجه، انبوهی اطلاعات در فضای رقمی، سبب شده سامانمند کردن محتوا، جایگاهی بسیار مهم در بازیابی اطلاعات داشته باشد. اطلاعات انبوه ساختنیافته کاربران را در جستجوها با میزان گسترده از پاسخهای گاه نامرتبط مواجه میکند که از یک سو، طولانی شدن زمان تحقیق را سبب میشود و این خود، نقض غرض در رقمیسازی محتوا و پایگاههای کتابخانهای است. از سوی دیگر، بسیاری از اطلاعات مفید که کاربران به آن نیاز دارند، به ایشان عرضه نمیشود. در این مقاله، به معرفی و توصیف نظامهای سازماندهی محتوا در پایگاههای اطلاعاتی برخط و برونخط کتابخانههای رقمی پرداخته خواهد شد
خلاصه ماشینی:
سازماندهی اطلاعات، به منزله زمینهای مطالعاتی، با ماهیت و کیفیت فرایند و همچنین نظامهای سازماندهی دانش مرتبط است که برای سامانمند کردن و بازنمایی مدارک و مفاهیم استفاده میشود.
این نظامها شامل: فرانماهای ردهبندی و دستهبندی که مواد را در یک سطح کلی سامان میدهد، سرعنوانهای موضوعی که دسترسی جزئیتری را فراهم میکند، بایگانی مؤلفان که نسخه متنوع از اطلاعات کلیدی مانند نام جغرافیایی و نام اشخاص را کنترل میکند، و واژگان ساختاریافته مانند: اصطلاحنامه، هستیشناسیها و شبکههای معنایی است.
بر این اساس، آنچه سازماندهی دانش انجام میدهد، در ارتباط با ساختارها و فرایندهای اجتماعی و حتی بخش مهمی از آن است؛ به بیانی دیگر: کتابداران و اطلاعرسانانی که در زمینه سازماندهی فعالیت میکنند، محصولات فکری (دانشی) جامعه را که برایند فرایندهای اجتماعی است، گزینش و تحلیل میکنند تا پس از بازنمایی محتوای آنها، محصول جدیدی (یعنی پیشینههای دانشی) را برای نمایهسازی در نظامهای بازیابی خلق کنند که به شناسایی و دسترسی آنها توسط جامعه کمک کند.
ـ سرعنوانهای موضوعی: این شیوه از سازماندهی محتوا، مجموعهای از اصطلاحات کنترلشده را برای نمایش موضوعهای فقرات موجود در مجموعه فراهم میکند.
ـ فرانماهای ردهبندی، طبقهبندی و دستهبندی: این واژگان، اغلب به جای یکدیگر به کار میروند؛ هرچند تفاوتهای بسیار دقیقی میان آنها وجود دارد؛ این انواع نظامهای سازماندهی اطلاعات، نظامهایی را برای جدا کردن موجودیتها به ظرفها یا عنوانهای عام به دست میدهند.
3. فراداده مدیریتی، اطلاعاتی را برای کمک به مدیریت منابع، مانند اینکه چه وقت و چگونه منابع ایجاد شدهاند، نوع سند، و دیگر اطلاعات فنی و نیز چگونگی دسترسی به آن فراهم میکند.