چکیده:
دماهای حداکثر، طیف وسیعی از فعالیت¬ها را به¬خصوص در دورۀ گرم سال و ساعات بعدازظهر روز تحت¬تأثیر قرار می¬دهد. این مقاله تغییرات زمانی و مکانی دماهای میانگین حداکثر و بالاترین دماها را در ایران با روش¬های آماری در یک دورۀ 45ساله بررسی می¬نماید. پهنه¬بندی¬های دمایی با استفاده از قابلیت-های شبکه¬ای GIS ¬انجام و با آزمون¬های مختلف آماری بررسی شد. همچنین رابطۀ دماهای حداکثر با عوامل محلی، و روندهای دمایی با استفاده از معادله¬های رگرسیونی تحلیل گردید. نتایج مطالعه، شش پهنۀ متفاوت دمای حداکثر را در کشور مشخص نمود. بررسی نقشه¬ها و مقایسۀ ضرایب β استاندارد مدل¬های رگرسیون چندگانه، نقش بارز عرض¬جغرافیایی و سپس ارتفاع را در کنترل دماهای حداکثر به¬خصوص در دورۀ سرد سال، با کمترین میزان تغییرپذیری دمایی در سواحل جنوب، تأیید می¬نماید. نتیجۀ آزمون¬ Shapiro-Wilk حکایت از نرمال¬بودن دماها و آزمون¬ Levene غالبا حکایت از برابری واریانس¬های دمایی بین پهنه¬ها داشت. همچنین آزمون¬های Games-Howell و Gabriel ثابت نمود که میانگین¬های دمای حداکثر پهنه¬ها در تمام مقیاس¬های زمانی به¬صورت دوبه¬دو با یکدیگر اختلاف معنی¬دار دارند که این امر نشان از درستی پهنه¬بندی¬ها دارد. میانگین دمای بعدازظهرها در سطح کشور برمبنای لایۀ شبکه¬ای، 3/25 درجۀ سلسیوس محاسبه شد که نسبت به 45 سال گذشته 62/0 درجۀ سلسیوس افزایش یافته است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ، تغییرات زمانی و مکانی دماهای میانگین حداکثر و بالاترین دماها در ایران با روش های آماری در یک دورة ٤٥ساله بررسی شده است .
همچنـین ، آزمون های Games-Howell و Gabriel ثابت کردند میانگین های دمای حداکثر پهنه ها در تمام مقیاس هـای زمانی به صورت دوبه دو با یکدیگر اختلاف معنادار دارند که این امر نشان از درستی پهنه بندیها دارد.
فـرض صـفر در ایـن آزمـون عبـارت اسـت از اینکـه واریانس های دماهای میانگین ایستگاه ها بین پهنه های یک دورة زمانی (مانند پهنـه هـای فصـل بهار) مساویاند.
میانگین دمـای بعـدازظهرها در سـطح کشـور برمبنـای لایـۀ شبکه ای در مقایسه با ٤٥ سال قبل ، ٠/٦٢ درجۀ سلسیوس افزایش یافته کـه بیشـترین مقـدار آن در ایستگاه کرمانشاه به میزان ٢/٤٣ درجه و از نظر فصلی، در فصل بهار به میـزان ٠/٩٥ درجـه در دورة آماری محاسبه شده است (جدول ٢).
نمونه ای از نتایج این آزمون برای داده های دمـای میـانگین حـداکثر پهنـ هـای شش گانۀ فصل بهار (شکل ٥) در جدول شمارة چهار ذکر شده است .
/ / / / / / شکل ٥ پهنه بندی ایران بر مبنای دماهای میانگین حداکثر سالیانه و فصلی (١٩٦٤- ٢٠٠٨م ) ٤- نتیجه با توجه به اهمیت روزافزون دما به ویژه دماهای روزانه در زندگی انسان و لـزوم بـه روز کـردن مطالعات دمایی، این تحقیق با هدف بررسی تغییرات زمانی و مکانی دماهای حداکثر در ایـران برمبنای آخرین آمار دمایی انجام شده است .