چکیده:
نجات دریایی عبارتست از فرآیندی که به موجب آن یک کشتی ، محمولـه آن یا سایر اموال از مخاطرات رها می شوند و نجات دهنده به کسی گفتـه می شود که مبادرت به عملیات نجات می کند، بدون آن کـه شـناور بـه او تعلق داشته یا از اعضای اصلی شناور به شمار آید. نجات دریایی ممکـن است با قرارداد یا بدون قرارداد باشد. در قرارداد نجـات دریـایی ، مالـک اموال در خطر و نجات دهنده ، قراردادی را پیش از آغاز عملیـات نجـات می بندند که در آن ، مبلغ پرداختی به نجـات دهنـده معلـوم مـی شـود. در نجات بدون قرارداد، رابطه ایشان قـانونی اسـت و نجـات دهنـده بـرای دریافت پاداش ، بر اساس عملیات نجات و ارزش اموال نجات یافته بایـد نزد دادگاه صالح ، اقامه دعوی کند. سه شرط برای صدور حکـم بـه نفـع نجات دهنده لازم است : اموال باید در مخاطره باشند. خدمات ارائه شـده برای نجات ، داوطلبانه بوده و عملیات نجات مفید باشـد. دادگـاه عوامـل دیگری مانند سختی عملیات نجات ، خطری کـه نجـات دهنـده پذیرفتـه ، مخاطره ای که اموال را تهدید کرده ، ارزش اموال نجات یافتـه و تـاثیرات زیست محیطی عملیات نجات را برای تعیین میزان پاداش در نظر می گیرد. در خصوص نجات دریایی ، دو معاهده مهم بـین المللـی وجـود دارد کـه عبارتند از معاهده ١٩١٠ بروکسل و ١٩٨٩ لندن . ایران عضو هر دو معاهده می باشد و این مقاله با در نظر داشتن آن هـا و قـانون دریـایی بـه حقـوق نجات دهنده می پردازد.
خلاصه ماشینی:
حقوق نجات دهنده در معاهدات بین المللی نجات دریایی و قانون دریایی ایران حبیب طالب احمدی استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیرازتاریخ دریافت : ١٣٩٠/٩/٩ تاریخ پذیرش : ١٣٩١/١٠/٥ چکیده نجات دریایی عبارتست از فرآیندی که به موجب آن یک کشتی ، محمولـه آن یا سایر اموال از مخاطرات رها می شوند و نجات دهنده به کسی گفتـه می شود که مبادرت به عملیات نجات می کند، بدون آن کـه شـناور بـه او تعلق داشته یا از اعضای اصلی شناور به شمار آید.
صرف نظر از مقررات عام ، اقـدام بـه نجـات جـان یـا مـال اشـخاص در معـرض مخاطرات دریایی به عنوان تکلیف در مقررات دریایی دیده می شـود: مـاده ١٧١ قـانون دریایی ایران که برگردان ماده ٨ قرارداد بین المللی یکنواخت کـردن بعضـی از مقـررات مربوط به تصادم کشتی ها می باشد مقرر داشته : « فرماندهان هریک از کشـتی هـا کـه بـا یکدیگر تصادم نموده اند متقابلا موظف هستند پس از تصادم بدون آن که خطر شدیدی متوجه کشتی یا کارکنان و یا مسافران آن بشود در مورد کمک به کشتی دیگر و کارکنان و مسافران آن مجاهدت به عمل آورند».
٩ مـاده ٧ معاهـده بین المللی نجات دریایی نیز در عبارتی مشابه با ماده ٧ قـرارداد بـین المللـی یکنواخـت کردن بعضی از مقررات مربوط بـه معاضـدت و نجـات در دریـا مقـرر مـی دارد: «یـک قرارداد یا هریک از شرایط مندرج در آن را می توان ابطال ویا اصلاح نمود اگر: الف ـ قرارداد تحت فشار ناروا یا تحت تأثیر خطر، منعقد شده و شـرایط آن غیـر منصفانه باشد، یا ب ـ پرداخت براساس قرارداد برای خدماتی که عملا عرضه شده بـیش از انـدازه زیاد بوده یا بسیار اندک باشد».