چکیده:
ملاحسن ادیب اهری در اولین سالگرد سام خان قرهچهداغی، ملقب به «امیر ارشد»، مرثیهای سروده که از نظر جامعهشناختی قابل تحلیل و بررسی است. با مطالعۀ این سوگ سروده، متوجه میشویم که ملاحسن، برای تأثیر نهادن در طبقات اجتماعی، از شیوۀ حداکثر آگاهی ممکن طبقاتی جامعه، سود برده و توانسته است با ارائۀ اطلاعات قابل عبور، شخصیتی از سامخان، برای جامعۀ روشنفکری آن زمان، ترسیم کند که بیشتر با خواستههای ذهنی طبقۀ خویش سازگار است تا با حقایق تاریخی موجود در اسناد و کتابها. سامخان در این سوگ سروده، شخصیتی آرمانی، مبارز، مشروطهخواه، استبداد ستیز، مقبول و مورد پسند جامعۀ روشنفکر وطبقۀ عامۀ مردم معرفی شده است،که برخی از این آگاهیها با پیشینه واسناد تاریخی همخوانی ندارد. اینکه آیا ملاحسن با مفاهیم طبقات اجتماعی، حداکثرآگاهی ممکن، آگاهی واقعی و ... آشنایی داشته، بر ما پوشیده است. اما بررسی متن سوگ سروده، نشان میدهد، وی به طور غریزی و با استفاده از استعداد خدادادی خود، توانسته است؛ این مفاهیم را در مرثیۀ خود، پیاده کند. در این نوشته، از شیوۀ ساختارگرایی «لوسین گلدمن» استفاده کردهایم و با پیاده کردن دو روش «درک» و «توضیح»، روی متن (سوگنامه)، سعی کردهایم، ارتباط ساختاری متن مورد نظر با طبقات اجتماعی و مفاهیم آگاهی ممکن تودهها وحداکثر آگاهی ممکن جامعه و اطلاعات قابل گذر را تبیین کنیم. یافتههای تحقیق نشان میدهد، بین اطلاعات قابل عبور دراین سوگ سروده و طبقۀ اجتماعی و ساختار زمان تولید اثر، ارتباطی وجود ندارد.
Molla Hassan AdibAhari has written an elegy in the first anniversary of Sam Khan GharehjeDaghi nicknamed as Amir Arshad that is being an important mourning letter in terms of sociological views. By studying this mourning letter, we find out that Molla Hassan has applied his own ultimate and possible struggle to show the establishment of social classes designing and drawing acceptable information to give a sophisticated character of Sam Khan in a social intellectual term. This also is matched to his social era as an adaptive case along with the historical events presented in some books in this regard. Sam Khan has been introduced as an outstanding, liberty-seeking, dictator-fighter and idealism character in this lamentation letter. Some of these conscious affairs are not coincident with the historical backgrounds. The main question is whether Molla Hassan is familiar with the social classes concepts, and by reviewing this mourning text, it is shown that he could be able to write these mourning texts by his own talent and aptitude congenitally in his own verses. In this text, it is observed that he has taken and applied Lucian Goldman's structuralism style. Now, we struggled to represent the structural relationship of the related text in terms of social classes and conscious concepts through the implementation and clarification of two methods of perception and explanation on this mourning text. The findings of the text showed that there is not a direct relationship between the acceptable information of the mourning verses and social class and the impact of producing the periodical structure in this regard.
خلاصه ماشینی:
"سام خان قرهجه داغی کیست؟ دوستی در کتاب «روزهای به یاد ماندنی»، در جریان سفر میرزا جلیل قلیزاده، مدیر روزنامۀ «ملا نصرالدین» به روستای «اوخارا= آبخواره»، مقر فرماندهی وحکومت امیرارشد- قدرتمندترین خان قرهداغ و فرمانده کل نیروهای عشایر حضور و وجود یک انقلابی معروف «میرزا علیاکبر»، برادر میرزا جلیل قلیزاده که سالها در تبریز زندگی میکرد و از یاران نزدیک ستارخان و شیخ محمد خیابانی و همچنین از اعضای مرکز غیبی، یعنی هیئت مدیرۀ انقلاب تبریز به شمار میرفت(سردارینیا،1370: 67) نشان دهندۀ حسن تفاهم و صمیمیت امیر ارشد با انقلابیون و مشروطهخواهان تلقی میکند و مدعی است که ملاقات میرزا جلیل و امیر ارشد، باید در ردیف ملاقات دو انقلابی و دو روشنفکر محسوب شود، چرا که این ملاقات درخاطرات «حمیده خانم»، همسر میرزا جلیل، مثبت ارزیابی شدهاست(دوستی، 1387: 102-101)."