چکیده:
هدف از پژوهش حاضر تدوین مدلی جهت مشخص نمودن نقش فرایند انطباق و جبرانی معنوی در شکل گیری هویت است. تعداد810 دانشجوی دانشگاههای تهران به صورت چند مرحله ای مقیاس تاریخچه دلبستگی، دلبستگی به خدا، اهمیت ارزشهای مذهبی و پایگاه های هویت من را تکمیل و نتایج توسط تحلیل عاملی و روش مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شد. روش از نوع همبستگی می باشد و مدل برازش یافته نشان داد دلبستگی ایمن به خدا، میانجیگر ایمنی به والد و هویت اکتسابی و اجتنابی به خدا، میانجیگر رابطه ناایمنی به والد با هویت سردرگم و دیررس می باشد. همچنین دلبستگی دوسوگرا به خدا واسطه گر ناایمنی به والد و هویت پیشرس مشخص شد. لذا تاریخچه دلبستگی نقش مستقیمی در پیش بینی هویت نشان نداد. نکته مهم، مسیر ادراک اهمیت ارزشهای مذهبی در افراد دلبسته ناایمن به سمت افزایش ایمنی به خدا بود که هویت اکتسابی را موجب می شد. تداعی دلبستگی به والد و خدا، فرضیه انطباقی را حمایت نمود، و طبق فرضیه جبرانی، اهمیت ارزش های مذهبی در فرد دلبسته ناایمن افزایش و دلبستگی ایمن با خدا صورت می پذیرد. لذا کارکرد های دلبستگی ایمن به خدا (فرایند انطباق و جبران شناختی) یعنی پایه ایمنی و پناهگاه مطمئن، اکتشاف، حل بحران اکتشاف و رشد تعهد و شکل گیری هویت اکتسابی را تسهیل می کند.
خلاصه ماشینی:
"مارسیا در سال 1983 بیان نمود نظریه دلبستگی به عنوان لنز و ذره بین مهم رشد هویت نوجوان می باشد، لذا بررسی - Achievement -Templeton & Eccles -development -attachment to God - Parkes - Bowlby - secure base - Exploration - Zimmerman رابطه بین رشد هویت و نظریه دلبستگی منجر به فهم نقش ادراک اولیه در دوره های بعدی رشد می شود (سامولیس و همکاران، 2001).
اما در مطالعه حاضر با روشی دقیق تر نقش - King & Roser - Hunsberger - Good & Willoughby - Belavich & Pargament - Granqvist - Markstrom -Adams - Duriez - Goldstein - Foster & LaForce - Clair & Day - Saroglou & Galand کیفیت دلبستگی به خدا که رابطه پویای فرد را با خدا جدای از رفتارهای خاص مذهبی می سنجد، در تکوین هویت بحث و بررسی می شود.
لذا با توجه به نتایج متناقض در جهت تایید فرضیه - Hagekull - Mahoney - Dumas & Nissley - Davis - Forman - Parelkar -Jaianne جبرانی، نقش همزمان تاریخچه دلبستگی و افزایش اهمیت ارزش های مذهبی بر دلبستگی به خدا با توجه به تبیین فرضیه جبرانی و انطباقی مورد بررسی قرار می گیرد.
نتایج مدل حاضر در ارتباط با معناداری مسیر ناایمنی به والد و افزایش اهمیت ارزش های مذهبی، موید فرضیه جبرانی است، مطالعات گرنکویست و هیجکول (1999) و شهابی زاده و همکاران (1385) نشان دادند فرد دلبسته اجتنابی بیشتر احتمال دارد خدا را به عنوان دلبستگی جانشین انتخاب کند."