چکیده:
شهادت امام حسین× در سال 61 ق، سبب تغییر فضای تبلیغی جامعه اسلامی بهسود گرایشهای شیعی شد. علویان با تکیه بر این فضای اجتماعی در کنار ضعف سیاسی عباسیان و استفاده از بسترهای مناسب جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی موجود در یمن، سومین حکومت زیدی جهان اسلام را تأسیس نمودند. پژوهش حاضر به موضوع، بسترها و چالشهای پیدایی دولت زیدی یمن (298 ـ 280 ق / 911 ـ 893 م) میپردازد. پیدایش این دولت و فعالیت امامان زیدی و شیعیانشان در یمن سبب شد تا این دولت، تنها حکومت زیدی باشد که بهتواند بیش از هزار سال پایدار بماند. آنان با بهرهگیری از ظرفیتهای موجود در این منطقه و پیشینه یمنیان در علاقه به تشیع، توانستند تا حد امکان بر مشکلات سیاسی ـ اجتماعی فائق آمده و یمن را به مهمترین پایگاه زیدیان تا به امروز تبدیل نمایند.
خلاصه ماشینی:
"بسترها، زمینهها و چالشهای پیدایی جنبش زیدیه در یمن علی یزدانی 1 * فاطمه جاناحمدی 2 ** مقدمه ورود یحیی بن حسین بن قاسم رسی، ملقب به هادی الی الحق در سال 280 ق با استفاده از ضعف حکومت عباسیان و ناآرامیهای داخلی یمن، موجب تأسیس اولین حکومت زیدیمذهب در یمن شد.
2 تشیع گرچه بهصورت کلی از بسترهای گوناگونی برای رشد و گرایش تودههای مردم به مبانی فکری خود سود جسته است، اما بهطور خاص میتوان وجود چنین نگرشی در میان یمنیان و در اولین رویدادهای پس از رحلت پیامبر| را به درایت و تدبیر رسول خدا| در فرستادن حضرت علی× به یمن جستجو کرد.
کشمکشهای بسیاری بین زیدیان و قرامطه رخ داد و صنعا که مهمترین شهر یمن بود، بارها بین این دو گروه ردوبدل شد؛ 3 حتی در سال 297 ق، هنگامی که هادی برخی از یارانش را به صنعا فرستاد، آنان بهعلت ترس از بازگشت قرامطه مجبور شدند آنجا را ترک کرده و به صعده باز گردند.
6 به طور کلی گرچه این دوره یکی از مهمترین دورههای تاریخی حکومت زیدیان محسوب میشود که هادی الی الحق توانست هرچند بهطور موقت مرزهای دولت تازهتأسیس خود را از شمال تا نجران و از جنوب تا عدن گسترش دهد، اما هادی تا زمان فوتش با قرامطه، قبایل اطراف صنعا و اهل نجران درگیر بود 7 و در آخرین درگیری زیدیان در نجران، محمد بن عبیدالله علوی، والی آنجا توسط بنیالحارث کشته و به صلیب کشیده شد."