چکیده:
ساحت معرفت از مهمترین ساحتهای انسانی محسوب میشود و از این منظر، بررسی ابعاد دیگر انسانی که در ارتباط با شناخت و ادراک او هستند، اهمیت مییابد. یکی از این ساحتها که به تازگی بیشتر مورد توجه روانشناسان و معرفتشناسان قرار گرفته است، بعد عواطف و هیجانات است. دو رویکرد کلی نسبت به عواطف را میتوان در طول تاریخ تفکر مشاهده کرد. برخی همواره از نقش سلبی آن سخن گفته و عملکردهای منفی آن را نشان میدهند و بر حذف آن همت گماشتهاند و عدهای دیگر عواطف را کمککنندهی معرفت و عقل میدانند. سعی ما در این مقاله بر آن است که بعد از طرح این دو رویکرد، به بازخوانی نظر ملاصدرا، درمورد ارتباط عواطف با معرفت بپردازیم. در باب تأثیر سلبی عواطف و احساسات از نظر ملاصدرا، تأثیر احساسات در پذیرش باورها و عقاید تقلیدی، انس با محسوسات و تأثیر آن برشناخت، تأثیر شهوات در عدم سنخیت نفس با معارف الهی، نقش عواطف در رویگردانی از غایت مطلوب و تأثیر احوال بر علم حقیقی و حکمت مورد بررسی قرار گرفته و در مورد نقش ایجابی عواطف، به نقش عشق مجازی و حقیقی اشاره شده است.
Dimension of the knowledge is considered as the most important human dimension and, therefore, the investigation about the other dimensions which are related to human’s understanding is as important. Nowadays, one of these dimensions considered by Psychologists and epistemologists is emotions dimension. Throughout the history of thought, two general approaches can be observed about emotions. Some thinkers have always remarked of emotion’s negative role and have shown its negative functions and have tried to remove it. Others believe emotions are helpful to reason and knowledge .In this article, after introducing these two theories, we try to reread Mullasadra’s ideas about the relationship of emotion to knowledge. On negative effects of emotions and feelings in Mullasadra’s ideas, the effects of emotion in the acceptance of imitative opinions, familiarity with materials and its influence on knowledge, passions effect on soul imparity from divine knowledge, emotions role in defecting from favorable end, and feelings affection on wisdom are discussed. In positive role of feelings the virtual and true loves have been dealt with
خلاصه ماشینی:
"در باب تأثیر سلبی عواطف و احساسات از نظر ملاصدرا، تأثیر احساسات در پذیرش باورها و عقاید تقلیدی، انس با محسوسات و تأثیر آن برشناخت، تأثیر شهوات در عدم سنخیت نفس با معارف الهی، نقش عواطف در رویگردانی از غایت مطلوب و تأثیر احوال بر علم حقیقی و حکمت مورد بررسی قرار گرفته و در مورد نقش ایجابی عواطف، به نقش عشق مجازی و حقیقی اشاره شده است.
در این نوشتار سعی شده است با توجه به بحثهای متأخران در مورد ارتباط ساحتهای انسانی، چارچوب کلی در مورد تأثیر سلبی و ایجابی عواطف و احساسات بر ساحت شناختی انسان بیان شود و در این ساختار سخن ملاصدرا مورد بازخوانی قرار میگیرد.
ملاصدرا باآگاهی از تأثیر سوء این عوامل روانی در ارتباط با عقاید انسان، معتقد است پذیرش اعتقادات عامیانهای که از کودکی از روی تقلید و حسن ظن برای انسان حاصل شده است، حجابی است که بین او و حقیقت حایل میشود و در نتیجه مانع دریافت حقایقی که مغایر اعتقادات تقلیدی اوست، میگردد.
نقش عواطف در رویگردانی از غایت مطلوب از نظر ملاصدرا صالحان و مطیعان اگر چه نفسی پاک دارند، اما چنین نیست که عالم به معرفت الهی باشند زیرا برخی از آنها در طلب این معارف نیستند و در مسیری که جانب ملکوت گشوده شده است، سیر نکردهاند."