چکیده:
قرآن کتابی تاریخی نیست، اما به موضوع تاریخ توجه کرده و حتی از آن برای نیل به اهداف خود استفاده کرده است. از این رو گاهی به توصیف تاریخ پرداخته تا در پس تحلیل آن به هدف خود برسد و گاهی به سنت های تاریخ و گاه به تاریخ انبیا، زمانی دیگر تاریخ اسلام یا تاریخ معاصر نزولش را مورد توجه قرار داده است. از این رو اندیشمندان نیز از ابعاد مختلف به تاریخ در قرآن توجه کرده اند. این پژوهش به دنبال پاسخ به سوال هدف قرآن از پرداختن به تاریخ است؟ نیز ویژ گی های تاریخ مورد نظر قرآن ـ خصوصا تاریخ اسلام ـ را جستجو می کند. به نظر می رسد قرآن اهداف شش گانه ای را برای تاریخ مطرح کرده است و از نظر روشی و محتوایی دارای ویژگی هایی مشترک با دیگر کتب تاریخی از یک سو و ویژگی های انحصاری از سوی دیگر است. روش این تحقیق تفسیری و تاریخی ـ تحلیلی است.
خلاصه ماشینی:
بلی در آنجا که قرآن خود به بیهوده بودن کند و کاوی صراحت دارد و موارد مشابهی که اگر هم اثبات شود به ایمان نمیافزاید و سود دیگری هم ندارد، بحث بیمورد است مانند تعداد اصحاب کهف، استاد زرینکوب هم دراینباره میگوید: «قرآن میگوید: در عین توجه به ارتباط بین رویدادهای جزئی و توالی طولی و عرضی آنها از قاعده علیت و کلیات حاکم بر آن بر جزئیاتی توجه داشته باشید که مؤثر در تحلیل است و از زوایدی که فقط حس کنجکاوی شما به دنبال آن است (مثل تعداد اصحاب کهف) اجتناب کنید» (بنگرید به: زرین کوب، نقش بر آب، ص 47) اما اشکال دیگر نویسنده، درباره آثار مترتب بر برخی از آیات قابل تأمل است!
(زخرف (43): 54) «إن فرعون علا فی الأرض وجعل أهلها شیعا یستضعف طائفة منهم یذبح أبناءهم ویستحیـی نساءهم إنه کان من المفسدین» (قصص (28): 4)؛ «وکان فی المدینة تسعة رهط یفسدون فی الأرض ولا یصلحون» (نمل (27): 48)؛ برخی از نویسندگان ضمن اظهار این نکته اضافه میکنند، بعد از نام خدا (980 بار) نام مردم بالاترین آمار را در قرآن دارد یعنی240 بار و برای تأیید ادعای خود میگویند: در سوره اعراف، یونس، یوسف، شعراء، نمل و قصص 121 بارسخن از مردم است در سوره اعراف فقط یکبار از حضرت نوح سخن گفته شده است و در سوره یونس یک بار و در هود 7 بار و در یوسف 26 بار و در دیگر سورهها ذکری از نام انبیا نیست؛ (بنگرید به: رادمنش، مکتبهای تاریخی و تجددگرایی تاریخ، ص 159) با توجه به بسامد نام انبیا درست است که بگوییم نام هیچ یک از انبیا به اندازه نام مردم ذکر نشده است.