چکیده:
مشارکت به عنوان کنش و فعالیت اجتماعی هدفمند تحت تأثیر و برآیند عناصر فضایی است که به صورت منابع و سرمایههایی(روابط اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی) در جوامع ظاهر می شوند. مقاله حاضر در صدد است با رویکردی سیستمی و در قالب روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی، الگوی فضایی- مکانی عاملیت های موثر بر نهادینه شدن مشارکت را در20 سکونتگاه روستایی بخش جعفر آباد شهرستان قم مشخص سازد. جمع آوری دادهها از طریق پرسشنامه در حجم نمونه 355 نفر و تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از آزمونهای مناسب در نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهدکه عناصرفضایی- مکانی تاثیرگذار برمشارکت که به صورت سرمایه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و مدیریتی ظهور می یابند به صورت خلاء ای جدی در سطح روستاها نمایان شده اند و اگر هم اثری از آنها وجود دارد مبتنی بر پتانسیل های درونی خود سکونتگاه ها می باشد که بدون دخالت رهنمودهای مدیریتی دولت ایجاد شده اند و تصویری ناقص و پراکنده از مشارکت را به نمایش می گذارند. در این ارتباط، بر اساس آزمون تی، سطح مشارکت در اغلب شاخصهای مورد مطالعه بویژه گویه هایی که بازگوکننده مشارکت رسمی با نهادهای سازمان یافته می باشد، پایینتر از حد مورد انتظار است. در رتبه بندی عاملیتهای فضایی-مکانی مؤثر در میزان مشارکت شاخصهایی مانند مانند ارتباطات اجتماعی در بین مردم، میزان اختلافات قومی و قبیله ای در روستا، جویای احوال بودن در بین مردم، احترام به یکدیگر در بین مردم، مشاجره بر سر مسائل کشاورزی در بین مردم، احترام به نصیحت دیگران، اعتماد به یکدیگر در بین مردم و... از نظر اندازه بیشترین سهم را در تبیین میزان مشارکت داشته اند که بیانگر غیر رسمی و عرفی بودن عناصر فضایی تاثیرگذار بر مشارکت روستایی است. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که بعد سرمایه اجتماعی با ضریب تعیین 743/0، بیشترین تأثیر را بر میزان مشارکت در نواحی روستایی داشته است.
خلاصه ماشینی:
نتايج بدست آمده نشان مي دهدکه عناصرفضايي - مکاني تاثيرگذار برمشارکت که به صورت سرمايه هاي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي و مديريتي ظهور مي يابند به صورت خلاء اي جدي در سطح روستاها نمايان شده اند و اگر هم اثري از آنها وجود دارد مبتني بر پتانسيل هاي دروني خود سکونتگاه ها مي باشد که بدون دخالت رهنمودهاي مديريتي دولت ايجاد شده اند و تصويري ناقص و پراکنده از مشارکت را به نمايش مي گذارند.
اين وضعيت الگوي عامليت هاي فضايي- مکاني تاثيرگذار بر مشارکت را به گونه اي ترسيم ميکند که سرمايه اي به معناي واقعي در مناطق روستايي براي زمينه سازي مشارکت محلي در عرصه هاي گوناگون ايجاد نشده و ظرفيت هاي موجود در قالب روابط سنتي ساکنين و مبتني بر پتانسيل هاي دروني خود روستا خارج از هرگونه رهنمودهاي مديريتي است .
فرآيند تحقيق بدين صورت است که بعد از جمع آوري اطلاعات مربوط به متغيرهاي مشارکت روستايي و عامليت هاي مکاني – فضايي مؤثر بر آن(سرمايه اجتماعي، سرمايه فرهنگي، سرمايه اقتصادي و سرمايه مديريتي) از روستاهاي بخش جعفرآباد شهرستان قم ، دادههاي کسب شده با استفاده از نرم افزار SPSS کدگذاري و ميزان تأثير گذاري هر يک از متغيرها را بر ميزان مشارکت مورد بررسي قرار داده است .
در مجموع، الگوي عامليت هاي فضايي – مکاني تاثيرگذار بر مشارکت روستايي انعکاسي از فقدان و خلاء منابع سرمايه اي اعم از اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و مديريتي در مناطق روستايي است و اگر هم زمينه هايي در اين موارد ديده مي شود نه به معناي واقعي و برخاسته از همکاري هاي سازمان يافته و رسمي بلکه به صورت پراکنده و غير هدفمند مي باشد.