چکیده:
بسیاری از فعالیتهای اجتماعی و اقتصادی انسانها به شرایط جوی و اقلیمی بستگی دارد. یکی از پدیدههای موثر در تولید رواناب و سیلاب در بیشتر عرضهای جغرافیایی رخداد توفانهای تندری در مقیاس محلی تا منطقهای است. استان کرمانشاه از جمله مناطقی است که به دلیل وقوع توفانهای تندری شدید به همراه بارش سنگین، خسارات فراوانی را در این استان به وجود میآورد. بنابراین شناخت مکانیسم تشکیل و توسعه این توفانها میتواند کمک فراوانی را در جهت کاهش خسارات و افزایش سطح بهره وری محصولات کشاورزی و ... را در این استان فراهم کند. در پژوهش حاضر در یک دوره آماری 8 ساله (1987- 1994) دادههای مربوط به توفانهای تندری (که کدهای 95-99 را شامل میشود) برای استان کرمانشاه از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید و دادههای سینوپتیک فشار، نم ویژه و امگا در فشار تراز دریا ، 850 و 500 میلیباری از سایت مرکز پیش بینیهای محیطی موسوم به NCEP دریافت و نقشههای مورد نیاز در محیط نرم افزاری grads ترسیم شد. با استخراج آمار بارندگی این توفانها و مطابقت دادن آن با دادههای هیدرومتری چهار سیلاب در طی دوره آماری مذکور شناسایی شد. به طور کلی سه مورد از سیلابهای ایجاد شده (25 و 26 اکتبر 1987 و 7 نوامبر 1994) از یک الگو پیروی میکنند به طوری که در تراز دریا زبانه پرفشاری هوای سرد و خشک را به منطقه مورد مطالعه شارش کرده و در ترازهای بالاتر سامانه پرفشاری هوای گرم و مرطوب دریای عرب را به منطقه مورد مطالعه و جلوی ناوههای واقع شده در غرب کشور شارش میکند. در سیلاب 24 دسامبر 1987 سامانه کم فشار بزرگی که غرب آسیا را در بر گرفته، غرب کشور و منطقه مورد مطالعه را نیز در بر گرفته و در ترازهای بالاتر نیز منطقه مورد مطالعه کاملا در جلوی ناوههای عمیق غربی قرار گرفته است. همچنین در بررسی نقشههای نم ویژه مشخص شد که بیشترین فرا رفت رطوبت در چهار سیلاب فوق الذکر از طریق دریای عرب تامین شده است.
خلاصه ماشینی:
در این روز دو ناوه با ارتفاع 1450 و 1500 ژئوپتانسیل متر هوای سرد عرضهای جنب قطبی را بر روی مدیترانه و دریای سرخ میانی و شمالی شارش داده و از مرکز و شمال عربستان، غرب و منطقه مورد مطالعه را تحت تأثیر قرار میدهد.
ملاحظه میشود که خط نم ویژه 4 و 5 گرم بر کیلوگرم با عبور از دریای سرخ میانی از شمال خلیج فارس وارد غرب کشور و منطقه مورد مطالعه شده است.
افزایش این مقدار امگای منفی نسبت به فشار تراز دریا به این دلیل است که غرب کشور و منطقه مورد مطالعه در جلوی ناوهای قرار گرفته است که محور آن کاملا به صورت جنوب غربی - شمال شرقی درآمده است(شکل 11).
منحنی 1500 ژئوپتانسیل متر این مرکز کم ارتفاع هوای نسبتا سرد عرضهای بالاتر را بر روی مدیترانه شرقی و غرب دریای سرخ شارش داده، در این روز غرب کشور و منطقه مورد مطالعه در جلوی این مرکز کم ارتفاع قرار گرفته و شرایط مناسبی برای صعود در این تراز فراهم کرده است.
همان طور که ملاحظه میشود در این روز زبانه کم فشار سودان به سمت عرضهای بالاتر کشیده شده است به طوری که پیشانی این زبانه با فشار 1016 هکتوپاسکال با عبور از روی دریای عرب و خلیج فارس رطوبت دریای گرم جنوبی را به غرب و منطقه مورد مطالعه تزریق میکند سپس در جهت شمال غرب حرکت کرده و از شرق دریای سیاه با جهت شمال شرقی - جنوب غربی در جهت عرضهای پایین کشیده میشود.