چکیده:
انرژی یکی از نهاده های مهم تولید در بخش کشاورزی است و با توجه به اینکه بهبود بهره وری بهترین روش دستیابی به رشد اقتصادی است، در این مطالعه به بررسی عوامل موثر بر بهره وری انرژی در بخش کشاورزی ایران طی سال های 1353-86، با استفاده از شاخص بهره وری متوسط تعمیم یافته (GAP)، پرداخته شده است. برای محاسبه این شاخص، تابع تولید کاب-داگلاس با روش انگل-گرنجر، برآورد شد و سپس تاثیر متغیرهای مختلف، با استفاده از روش انگل-گرنجر، بررسی شد. نتایج نشان می دهد متغیرهای نیروی کار به ازای هر واحد انرژی، موجودی سرمایه ماشین آلات به ازای هر واحد انرژی و روند زمانی تاثیر مثبت و متغیر مجازی سال های جنگ تاثیر منفی بر بهره وری انرژی بخش کشاورزی داشته اند. در این میان، متغیر نیروی کار به ازای هر واحد انرژی، بیشترین تاثیر (تقریبا 70%) را داشته است. همچنین قیمت نسبی انرژی تاثیری در بهره وری انرژی نداشته است.
خلاصه ماشینی:
نتایج نشان میدهد متغیرهای نیروی کار به ازای هر واحد انرژی، موجودی سرمایه ماشین آلات به ازای هر واحد انرژی و روند زمانی تأثیر مثبت و متغیر مجازی سال های جنگ تأثیر منفی بربهره وری انرژی بخش کشاورزی داشته اند.
خلیلیان و رحمانی (١٣٨٧) در مقالۀخود،با استفاده از آمار کلان اقتصادی سال های ١٣٥٣-١٣٧٨ و بهره وری متوسط تعمیم یافته (GAP)١با در نظر گرفتن تابع تولید کاب - داگلاس ،به محاسبۀبهره وری نیروی کار در بخش کشاورزی پرداخته اند.
با توجه به مطالعات انجام شده داخلی ،که به بررسی عوامل مؤثربربهره وری عوامل تولید در بخش کشاورزی اختصاص دارد، از شاخص بهره وری متوسط تعمیم یافته (GAP)برای دو عامل نیروی کار و سرمایه استفاده شده است .
شکل لگاریتمی قابل برآورد مدل عوامل مؤثر بر بهره وری انرژی به صورت زیر است : Ln( ) = + + + + T+ W (20) که در آن با توجه به مبانی نظری مطرح شده در بخش های پیشین ، عوامل مؤثر بر بهره وری متوسط تعمیم یافته انرژی ( ) عبارت اند از:متوسط سرمایه (ماشین آلات ) به ازای هر واحد انرژی مصرفی ( )، متوسط نیروی کار به ازای هر واحد انرژی مصرفی ()، قیمت نسبی انرژی ()، متغیر پیشرفت تکنولوژی یا روند(T) و متغیر مجازی (سال های جنگ ١٣٥٩-٦٧).
سپس تأثیر متغیرهای نیروی کار به ازای هر واحد انرژی، سرمایه ماشین آلات به ازای هر واحد انرژی، قیمت نسبی انرژی، روند و متغیر مجازی سال های جنگ بر بهره وری متوسط تعمیم یافته انرژی بررسی شد.