چکیده:
در این مقاله ، به بررسی تطبیقی روایت های نظامی در هفت پیکر با چند اثر تاریخی پرداخته شده است . سوال اصلی این است که روایت های نظامی در هفت پیکر تا چه میزان با واقعیت های تاریخی مطابقت دارد و مهم ترین هدف این تحقیق ، تعیین بهره گیری نظامی از متون تاریخی و تعیین تصرف هایی است که وی در بیان حوادث تاریخی داشته است . این تحقیق با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی انجام شده و بررسیها نشان داده است که نظامی، بخشی از هفت پیکر را با عنایت به متون تاریخی بازآفرینی کرده و بخش دیگری از آن حاصل اندیشه ورزی ادبی و تصرّفاتی است که او با بهره گیری از تخیّل شاعرانه خود در وقایع تاریخی پدید آورده است .
خلاصه ماشینی:
پیشینۀ تحقیق محمدحسن ابوالفتحی در سال ١٣٨٧در پایان نامۀ خودکه در دانشگاه تهران به راهنمایی دکتر شیرین بیانی انجام شده است به بررسی تطبیقی روایت های شاهنامه با متون تاریخی دوران اسلامی از زمان بهرام گور، بهرام پنجم ، تا آغاز پادشاهی خسرو انوشیروان پرداخته است .
هر کــه را این شکســته پایی داد آن لطف کــرد و مومیــایی داد (نظامی، ١٣٨٩: ٥٦) روایت نظامی با (طبری، ١٣٨٨: ٦٢٠ -٦٠٧)، (دینوری، ١٣٦٤: ٧٨)، (مسعودی، ٢٥٦:١٣٥٦)، (نهایه الارب ، ١٣٧٥ : ٢٥٣-٢٥٢)، (یعقوبی، ١٣٨٧: ١٩٩-٢٠٠)، (بلعمی، ٨٠٧:١٣٨٦)، (گردیزی، ٩٠:١٣٨٤)، (مجمل التواریخ و القصص ، ١٣٨٩: ٦٩-٦٨) در مورد این که یزدگرد مردی بدخو و خشن و سنگدل بوده و عیب های فراوان داشته است و بهرام شخصی عادل و نیکوکار بود مطابقت دارد.
گرچه بهرام سربلندی داشت دانش و تیغ و زورمندی داشت از جنایت کشـــیدن پدرش دیده کــس ندیــد در هنرش (نظامی، ٨١:١٣٨٩) (طبری، ١٣٨٨: ٦١٧-٦١٦)و (یعقوبی، ١٣٨٧: ٢٠٠-١٩٩)و (دینوری، ١٣٨٦: ٨٣)، (نهایه الارب ، ١٣٧٥: ٢٥٧-٢٥٦) و (گردیزی، ١٣٨٤: ٩١) علت مرگ یزدگرد را لگدزدن اسب به او میدانند و اعتقاد دارند بدرفتاری وی و همچنین تربیت بهرام به شیوة عرب ها و ندانستن آداب ایرانی سبب شده که بزرگان ایران هیچ یک از فرزندانش را برای پادشاهی انتخاب نکنند.
رای ایشـان بدان کشـید انجام که نویســند نامـه بر بهــرام (نظامی، ١٣٨٩: ٨٥) (طبری، ١٣٨٨: ٦١٧)و (گردیزی، ٩١:١٣٨٤)و (بلعمی، ١٣٨٦: ٨١٧)و (دینوری، ١٣٨٦: ٨٣)و (نهایه الارب ، ١٣٧٥: ٢٥٧)و (کریستنسن ،١٣٨٥: ٢٠٠) و (نولدکه ، ١٣٨٨: ١٢٤)نیز کمابیش همان مطالب روایت شده توسط نظامی را گزارش کرده اند.