چکیده:
قاچاق اشیاء عتیقه به عنوان معضل امنیتی است که از گذشته های دور دامن گیر کشور باستانی جمهوری اسلامی ایران بوده است و نیروی انتظامی نیز همواره به مبارزه با آن پرداخته است. عوامل متعددی در وقوع این نوع جرایم در سطح محلی، منطقه ای و حتی ملی نقش دارند که از جمله مهمترین آنها می توان به عوامل مکانی اشاره کرد. تحقیق به لحاظ هدف کاربردی است. روش تحقیق اسنادی - پیمایشی بوده و روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل 100 نفر از پرسنل نیروی انتظامی شهرستان الیگودرز است که به نوعی با پرونده های قاچاق اشیاء عتیقه مرتبط بوده اند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته شامل 24 سوال بوده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ در محیط SPSS استفاده شده است که برابر با 7/75% استخراج شده است. به منظور حصول اطمینان از روایی پرسشنامه با برخی از کارشناسان خبره و اساتید صاحب نظر در این امر بحث وگفتگو و نظرات آنها در این خصوص اعمال شد. با تجزیه و تحلیل داده های تحقیق به وسیله نرم افزار SPSS و GIS نتایج ذیل حاصل شد: موقعیت مکانی پاسگاه های انتظامی بیشترین رابطه و هم جواری شهرستان الیگودرز با استان های تاریخی هم جوار کمترین رابطه را با قاچاق اشیاء عتیقه دارند. برای جلوگیری از قاچاق اشیاء عتیقه دو پاسگاه انتظامی در سطح شهرستان در بخش های شول آباد و بشارت احداث و یا در جنوب شرق استان برابر نقشه پیشنهادی یک فرماندهی انتظامی جدید تشکیل شود.
خلاصه ماشینی:
عوامل مختلفي در شکل گيري اين اتفاق دخيل هستند کـه از جملـه آنهـا مـيتـوان بـه گستردگي جغرافياي شهرستان اليگودرز و همچنين صعب العبوربودن آن و نيز وجود آثار زندگي بشر در ادوار تاريخي مختلف در دامنه کوه ها و در کنـار چشـمه هـاي جوشـان ، و وجود حدود ٤٠٠ محوطه تاريخي شناسايي شده و عدم کنتـرل متوليـان حفـظ ميـراث فرهنگي بر مکان هاي باستاني اشاره کرد که زمينه را براي افراد سودجو و فرصت طلـب و سوداگران به وجود آورده است .
همچنين هم جواري اسـتان هـاي فرهنگـي ماننـد اسـتان اصفهان ، چهارمحال و بختياري، خوزستان و مرکـزي بـا شهرسـتان اليگـودرز در قاچـاق اشياء عتيقه مؤثر است ، واقع شدن آثار تاريخي در نزديکـي مـرز بـين ايـن اسـتان هـا بـا شهرستان اليگودرز و عدم کنترل مـأموران انتظـامي و يگـان حفاظـت ميـراث فرهنگـي برترددهاي قاچاقچيان اشياء عتيقه در اين مناطق باعث شـده اسـت کـه اکثـر تپـه هـاي باستاني که در هم جواري با اين استان ها قرار دارند مورد حفاري غيرمجاز قرارگيرند.
عوامل مکاني مؤثر بر قاچاق اشياء عتيقه در شهرستان اليگودرز پراکندگي مکان هاي باستاني با توجه به گستردگي جغرافياي شهرستان اليگودرز و همچنين صعب العبور بـودن آن و نيز وجود آثار زندگي بشـر در ادوار تـاريخي مختلـف در دامنـه کـوه هـا و در کنـار چشمه هاي جوشان و وجود حدود ٤٠٠ محوطه تاريخي شناسـايي شـده و عـدم کنتـرل متوليان حفظ ميراث فرهنگي بر مکان هـاي باسـتاني، زمينـه را بـراي افـراد سـودجـو و فرصت طلب و سوداگران به وجود آورده است تا در اغلـب مکـان هـاي باسـتاني اقـدام بـه حفاري غيرمجاز و تخريب آثار باستاني کنند که به علت ناآشنايي با روش حفاري چنانچه اشيايي در مسير حفاري قرار داشته باشد آسيب ديده و باعث از بين رفتن آنها ميشوند، همچنين پراکندگي مکان هاي باستاني موجب شده است که نظارت بـر آنهـا بـه حـداقل رسيده و توسط افراد ناآگاه تخريب شوند.