چکیده:
کلمه «جار» که جمع آن جیره و جیران است، بارها در قرآن و دیگر متون اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. در خصوص معنای لغوی و اصطلاحی آن دیدگاهها و اختلافات زیادی وجود دارد، اما در همة معانی لغوی آن، تمایل و علاقه مندرج است. در خصوص معنای اصطلاحی آن نیز عرف و شرع بهترین داور است. این اختلاف در خصوص محدودة آن نیز به چشم میخورد.کلمة «جار» از جنبههای گوناگون، همچون قرب و بعد و... تقسیم میشود. هر چند کلمة مزبور هر نوع همجواری از جمله هم جواری در محیط کار، اتومبیل، هواپیما و... را شامل است، اما کاربرد آن در خصوص مسکن و محل زندگی وضوح بیشتری داشته و توجه دانشمندان اسلامی، همچون علمای اخلاق، فقه و... را به خود جلب نموده است.با توجه به مفهوم «جار» و محدودة آن در متون اسلامی، از جمله قرآن، صحیفة سجادیه و... آدابی بیان شده که از یک سو سبک زندگی مناسب همسایه را بیان میدارد و از سویی نقش همسایة خوب در آرامش و بهداشت روان را نشان میدهد. همچنین تحت عنوان «همسایگی» برای همسایگان، آدابی بیان شده که در جهت انس و الفت و محبت و جذب قلوب بسیار سازنده و مفید است.
خلاصه ماشینی:
"بر فرض که منظور از دور بودن همسایه دور بودن به لحاظ مکانی و از خانه باشد (چنانچه روایات بیان کننده محدودة همسایه، همچون روایاتی که از چهل ذراع و مشابه آن سخن میگویند نیز آن را تأیید میکنند)، در آیه به حق «همسایگان دور» تصریح شده است، زیرا کلمة همسایه معمولا مفهوم محدودی دارد، و تنها همسایگان نزدیک را در بر میگیرد، لذا برای توجه دادن به وسعت مفهوم آن از نظر اسلام از همسایگان دور نیز نام برده شده است.
امام سجاد( علاوه بر آن که به تأسی از قرآن و پیامبر( و علی( به رابطة نیکو با همسایگان و رعایت حقوق ایشان سفارش فرمودهاند در حق همسایگان دعا فرموده و برای ایشان آرزوهای خوب کرده و نیکیها را طلب نموده و آدابی را برای همسایهداری بیان فرمودهاند که خود میتواند در جامعة امروز که سخت به پایبندی نسبت به اخلاقیات و انواع اخلاق کاربردی اسلامی نیازمند است بسیار مفید و راهگشا باشد.
بدیهی است تا انسان شخصیت اجتماعی قابل اعتمادی پیدا نکند، پذیرش و فراگیری مردم کم رنگتر و اثربخشی آن بیپایهتر خواهد بود، از آنجا که این افراد مقدار زیادی از اوقاتشان را در جامعه به عنوان همسایه سپری میکنند، بدیهی است که موارد توصیه شده به این نوع افراد، به ویژه با توجه به آن که به عنوان دعا و آرزوی خوبیها برای همسایگان بیان شدهاند، میتوانند از آداب همسایگی نیز تلقی شوند، از جمله: 14."