چکیده:
مقدمه: نوجوانان جداشده از خانه، به واسطه جدایی و تجربه رویدادهای پر فشار، نه تنها بیش تر در معرض رفتارهای پرخطر جنسی هستند، بلکه فرصت های لازم برای آموزش جنسی از طریق منابع مناسب را از دست می دهند. با توجه به این وضعیت، مهم است که قبل از ارائه هرگونه راه کار، وضعیت سلامت جنسی و مشخصه های آن بررسی و شناسایی شود. روش: این پژوهش با شیوه ارزیابی سریع وضعیت، مبتنی بر روش پژوهش کیفی صورت گرفته است که در برخی مواقع از اطلاعات کمی ـ توصیفی نیز استفاده شده است. نمونه ها از بین جامعه آماری که نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله تحت مراقبت شبانه روزی در شهر تهران و دست اندرکاران مراقبت از آن ها بودند، به روش هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه های متمرکز گروهی (با استفاده از دو پرسش نامه نیمه ساختاریافته برای هدایت این بحث ها) و مشاهده در بازدید از مراکز و مصاحبه انفرادی و پرسش نامه مربوطه، روش های جمع آوری داده ها بود. یافته ها: یافته های تحقیقی حاکی از آن است که نوجوانان تحت مراقبت، در بخش سلامت جنسی، چالش های جدی دارند. درگیر شدن در روابط جنسی زودهنگام و پرخطر و قلدری و بهره کشی جنسی از همسالان و نگرش های منفی جنسی از تهدیدهای سلامت آن هاست. همچنین، آن ها در دستیابی به منابع اطلاعات جنسی معتبر، با محدودیت های فراوانی روبه رو هستند، به طوری که مهم ترین منابع دسترسی به اطلاعات جنسی آن ها دوستان و فیلم های پورنوگرافی است. بحث: نوجوانان تحت مراقبت، به موازات سوءبرداشت های خاصی که در زمینه موضوعات جنسی دارند، نیازهای بیش تری نیز برای دریافت خدمات آموزش جنسی دارند. در این باره، خلائی اساسی وجود دارد؛ بنابراین، ضروری است که به منظور ارتقای سلامت جنسی نوجوانان، برنامه های مداخله ای آموزشی شفاف و مشخص و کاربردی تدوین و عرضه شود.
خلاصه ماشینی:
طرح مسئله : با افزایش تعداد کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست در ایران ، از سال ١٣٧٧ به بعد، شاهد روند روبه رشد تأسیس مراکز شـبانه روزی در کـشور بـوده ایـم ؛ به طوری که بیش از ١٠هزار کـودک و نوجوانـان بـی سرپرسـت یـا بدسرپرسـت در مراکـز شبانه روزی تحت نظارت سازمان بهزیستی کشور زندگی می کنند که هر سال نیز بـه تعـداد این کودکان افزوده می شود (گزارش عملکرد دفتر امور شبه خانواده ، ١٣٨٨).
پژوهش حاضر پاسخ به پرسش های زیر را دنبال می کرد: ـ نوجوانان تحت مراقبت دربارة موضوعات جنسی ، با چه مسائل و مشکلاتی روبه رو هستند؟ ـ دست اندرکاران مراقبت و آموزش آن ها مسائل و چـالش هـای جنـسی ایـن نوجوانـان را چگونه ارزیابی می کنند؟ ـ برای بهبود وضعیت سلامت جنسی آن ها چه باید کرد و چه چالش هایی دراین باره وجود دارد؟ ـ همچنان که نتایج پژوهشی بر ضرورت ارائة خـدمات آمـوزش جنـسی تأکیـد دارنـد.
در تدوین و اجرای یک برنامة مداخله ای آموزشی برای این نوجوانان ، بیش تر بر چه مباحثی باید متمرکز شد؟ ـ در اجرای چنین برنامه ای چه موانعی وجود دارد و افراد کلیدی ٧ چه کمکی می توانند بکنند؟ این پژوهش ، ضمن توجه به گروهی خاص از نوجوانان که اغلب ، صدای آن ها شـنیده نمی شود، در تلاش است با بررسی چالش های سلامت جنـسی نوجوانـان تحـت مراقبـت ، توجه دست اندرکاران مراقبت از کودکان و نوجوانان را به این موضوع مهم ، جلب کند کـه در فرایند مراقبت مرتبط با مباحث جنسی به چه مشخـصه هـایی توجـه شـود و خـدمات و مداخله های مناسب را روی چه موضوعاتی متمرکز کنند.