چکیده:
این مقاله به بررسی ارتباط بین میزان استفاده از شبکههای تلویزیونی ماهواره و هویت فرهنگی بومی (کردی) میپردازد. به لحاظ نظری، جهت بررسی این رابطه تلفیقی از نظریات در حوزة پیامدهای هویتی رسانه به کار گرفته شده است. روششناسی پژوهش، کمی ـ پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه جهت گردآوری اطلاعات در بین دانشجویان کرد کلیة دانشگاههای شهر سنندج استفاده شده است. تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول نمونهگیری کوکران صورت گرفته و نوع نمونهگیری طبقهای است. حجم نمونه مورد بررسی 378 نفر است. نتایج نشان دارد که 5/46 درصد پاسخگویان ماهواره داشتند و از آن استفاده میکردند. میزان استفاده از ماهواره بر حسب ساعت در شبانهروز و نیز بر اساس سه نوع محتوای خبری، سرگرمی و آموزشی سنجیده شده و رابطه آن با هشت مولفه هویت فرهنگی شامل پایبندی به زبان، علاقه به میراث فرهنگی بومی، تدارکات ازدواج سنتی، آداب و رسوم، اجرای آیینهای مذهبی، تمایل به محصولات فرهنگی محلی، علاقه به غذای سنتی و اوقات فراغت بومی بهطور جداگانه و سپس یکجا مورد بررسی قرار گرفتند. آزمون فرضیات نشان داد که بین میزان استفاده از ماهواره و نیز محتواهای سهگانة آن (بهویژه محتواهای خبری و سرگرمی) با هویت فرهنگی بومی دانشجویان رابطة معنادار وجود دارد؛ به این ترتیب که افرادی که زمان بیشتری را صرف استفاده از ماهواره کردهاند، به نسبت، نمرة کمتری از سازة هویت فرهنگی محلی دریافت کردهاند که بهنوبة خود نشانگر تغییر رفتار به سمت الگوهای جدید است. بهعلاوه، نمرة میزان هویت فرهنگی دانشجویان مورد مطالعه به حد وسط گرایش دارد؛ به این معنا که هویت آنان نه منسجم و نه گسسته، بلکه بیطرفانه و سازشکار است.
خلاصه ماشینی:
میزان استفاده از ماهواره بر حسب ساعت در شبانهروز و نیز بر اساس سه نوع محتوای خبری، سرگرمی و آموزشی سنجیده شده و رابطه آن با هشت مؤلفه هویت فرهنگی شامل پایبندی به زبان، علاقه به میراث فرهنگی بومی، تدارکات ازدواج سنتی، آداب و رسوم، اجرای آیینهای مذهبی، تمایل به محصولات فرهنگی محلی، علاقه به غذای سنتی و اوقات فراغت بومی بهطور جداگانه و سپس یکجا مورد بررسی قرار گرفتند.
آزمون فرضیات نشان داد که بین میزان استفاده از ماهواره و نیز محتواهای سهگانة آن (بهویژه محتواهای خبری و سرگرمی) با هویت فرهنگی بومی دانشجویان رابطة معنادار وجود دارد؛ به این ترتیب که افرادی که زمان بیشتری را صرف استفاده از ماهواره کردهاند، به نسبت، نمرة کمتری از سازة هویت فرهنگی محلی دریافت کردهاند که بهنوبة خود نشانگر تغییر رفتار به سمت الگوهای جدید است.
سؤال اصلی این مقاله نیز علاوه بر عوامل شکلدهندة هویت، به این تأثیرات رسانهای (رسانة ماهواره) مربوط میشود: چه عواملی و به چه میزان در فرایند شکلگیری هویت فرهنگی کردها نقش دارند و نقش استفاده از رسانة ماهواره در این رابطه چگونه است؟ بررسی حاضر در بین دانشجویان (کرد) کلیة دانشگاههای شهر سنندج انجام شده Thwaites است.
در این تحقیق تلاش شده هویت فرهنگی دانشجویان شهر سنندج و همچنین میزان تأثیرات رسانة ماهواره بر هویت فرهنگی آنان در سطح محلی ـ بومی بررسی شود؛ چه در میان این قشر از جوانان کرد، از یک طرف تغییر در رفتارها و الگوهای آنان مانند تغییر در انتظارات و خواستهها، توجه زیاد به مد و آرایش، مقابله با بسیاری از آداب و رسوم سنتی، حضور در عرصههای اجتماعی مدرن و مانند آن و از طرف دیگر استفاده از ماهواره برای برنامههای تلویزیونی خارجی قابل مشاهده است.