چکیده:
این مقاله به بررسی مسئله روح (پسوخه) و بدن در آراء هومر، افلاطون و ارسطو میپردازد. مدعای اصلی نوشتار حاضر از این قرار است که نظریات متضاد افلاطون و ارسطو در باب هستیشناسی روح و بدن، درنهایت در تعبیر دوگانه از هستیشناسی روح در دوران اسطورهیی بخصوص هومر ـ ریشه دارد. به این معنا که تضاد دوران فلسفی میان افلاطون و ارسطو بر سر هستیشناسی روح و بدن، در تعبیر دوگانه و متضاد هومر از مفهوم روح ریشه دارد. بعلاوه، این مقاله سعی دارد با اثبات چنین نظری، قدمی بسیار کوچک در راستای فهم نسبت میراث اسطورهیی یونان باستان با دوران فلسفه انسانی آن ـ بخصوص افلاطون و ارسطو ـ بردارد
خلاصه ماشینی:
بطور کلی بحث درباب هستیشناسی روح یا مسئله روح و بدن در تاریخ فلسفه در قالب سه تعبیر اساسی طرح شده است: تعبیر اول که تعبیر دوگانهانگارانه نامیده میشود، با استناد به ماهیت غیرمادی روح به این نتیجه میرسد که روح بلحاظ هستیشناختی از بدن کاملا مستقل است و درنتیجه میتواند بدون بدن نیز به نمایندگی از کل هویت شخص (یعنی آنچه «خود» یا «اگو» نامیده شده و در نگاه اول شخص با «من» یکسان گرفته میشود) به حیات خود ادامه دهد.
دلیل این کار همانطور که خواهیم دید هنگام بررسی آراء ارسطو روشن خواهد شد؛ یعنی زمانی که میبینیم تعبیر وی درباب ماهیت مادی روح مشابه تعبیر هومر از مفهوم پسوخه است و تعبیرش از هستیشناسی روح و بدن بشدت به تعبیر هستیشناختی هومر از مفاهیمی از قبیل تیموس، منوس و نوس (یعنی همانهایی که برمر آنها را ارواح بدنی میخواند) شباهت دارد.
در معنای اول منظور مفاهیم و واژگانی هستند که به بدن حیات و آگاهی میبخشند و کارکردهای ذهنی ـ روحی ما را بانجام میرسانند و معنای دوم ـ یعنی روح آزاد ـ همان واژه پسوخه است که بیشتر در ارتباط با مرگ و زندگی و در ارتباط با وضعیت ناهوشیاری طرح میشود و ظاهرا بلحاظ هستیشناختی از بدن گسسته است.
درنتیجه میتوان گفت پسوخه غیرمادی و مستقل افلاطون هنوز تمامی کارکردهای ارواح بدنی را جذب نکرده است، اما با اینحال از بدن مستقل است و درست بمانند روح آزاد هومر هستیشناسی دوآلیستی دارد.
4. Bremmer, John, The Early Greek Concept of the Soul, Princeton University Press, 1983.
7. Homer, Iliad, translated by Alexander Pop, The Pennsylvania State University, 2004.
Katona, Gabor, The Evolution of the Concept of Psyche from Homer to Aristotle, Princeton University, press 2002.