چکیده:
در منابع طبری هرمس از نوادگان شیث فرزند حضرت آدم است و پس از آن دو، اولین فردی است که به نبوت رسیده است. در نظر سهروردی نیز تاریخ اندیشه و فلسفه را باید از هرمس آغاز کرد. درست است که از مهمترین وارثان سنت هرمسی در میان مسلمانان را صوفیه نام بردهاند، همانطور که در بسیاری از منابع چهرههایی مانند حلاج و سهروردی را در میان این سنت قرار دادهاند، علاوه بر این، از راه فنون و دانشهایی مانند طب، نجوم، کیمیا و مانند اینها نیز عقاید هرمسی به عالم اسلام راه یافته است، در این میان گروهی از نویسندگان، مورخان عارفان و حکمای مسلمان، هرمس را بانی حکمت و علوم برشمردهاند. شهابالدین سهروردی و صاحب مکتب اشراق در عالم اسلام یکی از بزرگترین نمایندگان این سنت تاویلی و رمزی اسلام و ایران است که علاوه بر تجلیل از شخصیت هرمس تلاش میکند وی را با اساطیر ایرانی پیوند زند. وی لقبهایی را برگرفته از اصطلاحات فلسفی خویش به هرمس نسبت میدهد، از جمله طباع تام و خود را وارث حکمت هرمسی میداند. نوشتار حاضر میکوشد تا با بررسی هرمس در اسطوره¬های یونانی و پس از آن، نشان دهد که چگونه هرمس وارد نبوت اسلامی گردیده است.
خلاصه ماشینی:
درست است که از مهمترین وارثان سنت هرمسی در میان مسلمانان را صوفیه نام بردهاند، همانطور که در بسیاری از منابع چهرههایی مانند حلاج و سهروردی را در میان این سنت قرار دادهاند، علاوه بر این، از راه فنون و دانشهایی مانند طب، نجوم، کیمیا و مانند اینها نیز عقاید هرمسی به عالم اسلام راه یافته است، در این میان گروهی از نویسندگان، مورخان عارفان و حکمای مسلمان، هرمس را بانی حکمت و علوم برشمردهاند.
شهابالدین سهروردی و صاحب مکتب اشراق در عالم اسلام یکی از بزرگترین نمایندگان این سنت تأویلی و رمزی اسلام و ایران است که علاوه بر تجلیل از شخصیت هرمس تلاش میکند وی را با اساطیر ایرانی پیوند زند.
در این معراجهای معنوی است که هرمس مانند دیگر اشراقیان به عالم معنی صعود میکند و به مجردات میپیوندد و به مشاهده¬ ارباب انواع نایل میشود و از انوار مینوی و ذات ملکوتی بهرمند میگردد( ) و نیز در کتاب الواردات و التقدیسات سهروردی دعایی از جانب هرمس بسوی طباع تام ذکر میکند که بسیار زیبا و گیراست و نورانیت و روحانیت آن حقیقتی را که هرمسیان طباع تام مینامند نمودار میسازد.
گفتنی است سهروردی در مورد صعود هرمس به آسمان، آن را نوعی تجرید از بدن بحساب میآورد و بنظر میرسد شیخ اشراق خود را وارث مکتب هرمسی قلمداد میکند و ازاینرو میتوان گفت از این طریق امکان پیگیری اندیشههای سنت هرمسی در سنت عرفانی و فلسفی عالم اسلام وجود دارد.