چکیده:
«نام و ماهیت ادبیات تطبیقی»یکی از چهارده مقاله ای که رنه ولک(1903-1995)،منتقد
مشهور چک تبار امریکایی، در سال های دهة 1960 منتشر کرده و در سال 1970 در مجموعه
مقالات او با عنوان بازشناسی: مفاهیم دیگری از نقد به چاپ رسیده است. 1 هدف هر یک از
مقالات این مجموعه بررسی توسعة مفهومی است که به درک بهتر اثر ادبی کمک م یکند. مقالة
ادبیات تطبیقی) و تکامل معانی آن، ) comparative literature حاضر به تاریخچة اصطلاح
به ویژه در زبان های اروپایی، اختصاص دارد. از نظر ولک، در ادبیات تطبیقی باید به دنبال
چشم انداز، ماهیت و رو ششناسی دیگری باشیم. ادبیات را باید در چش ماندازی جهانی و
عمومی مطالعه کنیم نه در چشم اندازی ملی یا در قالب آثار پراکنده. ادبیات تطبیقی، در کنار
ادبیات عمومی و ادبیات ملی، از مهم ترین رویکردها در مطالعة ادبیات است. در مطالعات
ادبی، باید صرفا به آن چیزی پرداخت که حاصل بینشی در کلیت ادبیات باشد، یعنی ادبیات
میسر نیست. در رویکرد تطبیقی، بی تردید باید بر تعصبات « علّی » جهان، و این کار با روش
ملی و نگرش های بسته غلبه کرد، اما وجود و حیات سنّت های گوناگون ملی را نباید نادیده یا
دست کم گرفت. در این رویکرد، هم به ادبیات ملی نیاز است هم به ادبیات عمومی؛ هم به
تاریخ ادبی هم به نقد ادبی؛ هم به درون مایه ها و صورت های ادبی توجه می شود هم به
جنبه های زیباشناختی و هم به چش مانداز گسترده تری که تنها با این رویکرد قابل رویت است.
(س. ر. خ.)
خلاصه ماشینی:
در اینجا، دیدگاه اصلی کاملا واضح بیان شده است ، اما به نظر می رسد که خود اصطلاح comparative literature [ادبیات تطبیقی ] نخستین بار در سال ١٨٤٨ در نامه ای از متیو آرنولد٧ به کار می رود، آنجا که می گوید: «درست است که این موضوع امروز کاملا روشن است ، اما توجه به ادبیات های تطبیقی پنجاه سال گذشته احتمالا بر همگان روشن می کند که انگلستان به تعبیری خاص به مراتب عقب تر از اروپاست ».
فون ملتزل تأکید می کند که مفهوم ادبیات تطبیقی از دید او به تاریخ محدود نمی شود، و عنوان نشریه ادواری خود را در آخرین شماره ها به نشریه ادبیات تطبیقی ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١ Johann Wolfgang von Goethe (١٧٤٩-١٨٣٢)، نویسنده ، شاعر و نمایشنامه نویس برجسته آلمانی .
آلکساندر وسلوفسکی ٧، از بزرگ ترین متخصصان ادبیات تطبیقی روسیه ، در سخنرانی معارفه خود در مقام استاد ادبیات عمومی در سنت پترزبورگ به سال ١٨٧٠ از این اصطلاح استفاده نمی کند، اما در سال ١٨٨٧ برای معرفی نشریه ادواری کوخ اصطلاح sravnitelnoe literaturovedenie [علم ادبیات تطبیقی ] را به کار می برد که الگوی ساخت آن بسیار شبیه اصطلاح vergleichende Literaturwissenschaft در زبان آلمانی است .
[٤٩] فرنان بالدنسپرژه ، رهبر 12 شناخته شده مکتب فرانسوی ، در مقاله ای اصولی که برای معرفی نخستین شماره نشریه ادبیات تطبیقی (١٩٢١) می نویسد، در پی ارائه تعریفی برای این اصطلاح نیست ، اما با محدودیت ضمنی در مفهوم آن موافق است : او برای تطبیق های دور از «مقابله واقعی » ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ١ Paul Van Tieghem (١٨٧١-١٩٤٨)، منتقد ادبی فرانسوی و متخصص ادبیات تطبیقی و زبان های رومیایی .