چکیده:
درفقهقدیم نظریهای وجود داشت که زن در صورت پرداخت نشدن نفقه توسط زوج، حق طلاق داشته باشد و اکثرفقهای اهل سنت آنرا بهقبول حسن پذیرفتهاند. در فتحالوهاب این حقطلاق را اولی از حقفسخ درعیوبجسمی دانسته است. در فقه شیعه این نظریه نتوانسته استحکام خودرا پیداکند و فتوای اکثر بر نداشتن حق طلاق برای زوجه است. شیخطائفه در راس مخالفین بوده و میفرماید: اگر شوهری معسر شد زوجه نمیتواند به طلاق اقدام کند. علامه در نداشتن این حق تشکیک نموده و عنوانکرد که مشهور همین فتوای منع است آیتالله خویی بیان کردند: سلطنت زوج برحق طلاق ثابت است و لیکن روایاتی وارد شدهاند که این سلطنت در هنگام امتناع از نفقه زایل میشود. حکم بهصبر برای زوجه بر اساس قاعدة لاضرر صحیح نیست که دلیل اهل سنت نیز بیشترحول محور ضرر بوده و امام باقر(ع) فرمودند:(کسی که به نفقة همسرش قیام نمیکند، امام میانشان جدایی ایجاد کند).در این صورت زن میتواند تقاضای طلاق کرده و قاضی درصورت امتناع زوج از طلاق راسا به طلاق مبادرتنموده و یا به زن اجازه میدهد که از سوی زوج خود را مطلقه کند.
In the old jurisprudence، there was a theory that a woman can ask divorce if his husband doesn’t give her alimony and most jurists accept it. In Shiah jurisprudence، this theory is not accepted. There are different viewpoints about this subject among the jurists and the authors who study it.
خلاصه ماشینی:
"و دلیل صاحبان این مذهب را روایت صدوق درصحیحه از ربعی و فضیل بن یسار از أبی عبد الله علیه السلام میداند: فی قول الله عزوجل (ومن قدر علیه رزقه فلینفق مما أتاه الله) قال إن انفق علیها ما یقیم ظهرها مع کسوة، وإلا فرق بینهما-در خصوص آیه قرآن:کسی که رزقی برای او مقدر شد باید از آنچه خدا به او داد انفاق کند، امام فرمودند: اگر شوهر میتواند برای زن به اندازه معمول غذا و لباس تهیه کند و الا میانشان جدایی حاصل میشود)(الشیخ الصدوق، منلایحضره الفقیه،3 ، 279 ح 6) البته صاحب حدایق مسیر بحث را به گونهای مطرح کردند که ایشان را طرفدار نظریة موافقین میکند ولیکن در نهایت جزء مفصلین میشود.
(البحرانی، الحدایق الناظرة، 24، 78) فقیه خبیر خویی در مباحث اصولی خویش به مناسبت، بحثی در خصوص مسئله فوق مطرح کرده است ایشان عنوان نمودند: سلطنت زوج بر حق طلاق ثابت است ولیکن روایاتی وارد شدهاند که این سلطنت را در هنگام امتناع از نفقه زایل نمودند که حاکم میتواند میان آنان جدایی برقرار نماید و سخنی که محقق نایینی بیان کرده که براساس برخی روایات زوجه مبتلا به این مشکل شده و باید صبر کند را میتوان پاسخ داد که این روایات وارد شدهاند ولیکن در خصوص امتناع زوج از مواقعه نه در مورد امتناع از پرداخت نفقه و تفاوت دو مورد آشکار است."