چکیده:
در برخی منابع حدیثی، گزارش هایی پیرامون نقص ایمان در زنان ، نقل شده است . وجود چنین روایاتی و رفتار نامناسب برخی مردان در جوامع اسلامی با زنان ، موجب شده که بهانه ای به دست مخالفان اسلام افتد و ادعا کنند که قوانین اسلام ضدزنان است . باز کاوی دقیق مفاهیم و معانی واژگان چنین روایاتی، موجب رفع شبهات پیرامون اسلام در زمینه حقوق زن خواهد شد. اکثر محققان ، "نقص " را به معنای "کم بود و کاستی" معنا کرده اند. همچنین ، "ایمان " را به معنای اصطلاحی آن ، یعنی "اعتقاد قلبی، اقرار به زبان و عمل به جوارح "، در نظر گرفته اند. اما براساس تحقیق معناشناسی (به فرض آن که ضعف و ارسال سند این دسته روایات را نادیده بگیریم )؛ نقص در این احادیث به معنای ضعیف شدن و "ایمان " به معنای لغوی آن یعنی "امن و آرامش " است . زنان در ایام قاعدگی به خاطر تغییرات هورمونی که در بدنشان رخ میدهد، از لحاظ جسمی و روحی دچار برخی اختلالات میشوند. این اختلالات موجبات ضعف آرامش آن ها را فراهم میکند. در واقع اگر زنان به دستور الهی عمل نموده و برخی عبادات را در ایام حیض ترک میکنند؛ این موضوع ارتباطی با ایمان به معنای اصطلاحی آن ندارد و موجب کمبود آن نمیشود. یکی از مهم ترین پدیده های مورد بررسی در رویکردهای نوین زبان شناسی، صنعت استعـاره است که بر پـایـه ی دیدگاه های تازه ، نه تنها ابزاری زیباییشناسی بلکه به عنوان ابزاری فرازبانی که نظام مفهومی انسان را شکل و به اندیشه ، رفتار و زبان او جهت میدهد، شناخته میشود. بر این اساس ، استعاره بخش گسترده ای از ارتباط های گفتاری ما را تشکیل میدهد به گونه ای که نمود آن را در زندگی روزمره و تجارب خویش میتوانیم ببینیم . استعاره های جهتی با بخشیدن جهت های مکانی به مفاهیم ، میان آن ها پیوند ایجاد میکنند؛ این جهت های مکانی از یک سو ریشه در تجربیات ما دارند و از دیگر سو، به نظام مفهومی ما، هارمونی و زیبایی میبخشند. با بررسی استعاره های جهتی بالا و پایین ، درون و بیرون ، مرکزی و حاشیه ای، روشن میشود که نقش اندیشه ی انسان در ترسیم یک نوع فضای هندسی در این گونه استعاره ها، پررنگ است . زبان به کار رفته در متون دینی به علت سر و کار داشتن زیاد با مفاهیم انتزاعی، حوزه ی مناسبی را برای بــررسی گونه های استعاره فراهم میکند؛ اگرچه زبان ، جامعه و دوره ای که نهج البلاغه در آن آفریده شده و تا چند سده پس از آن ، بیشتر مجال ظهور تشبیه بوده است تا استعاره . در جستار پیش رو پس از تعریف استعاره و برشمردن مهم ترین تفاوت های دو نگاه سنتی و نوین به این آرایه ، به بررسی بعد جهتی برخی از استعاره های شناختی نهج البلاغه پرداخته شده است . در استعاره های نهج البلاغه معمولا جهت های مرکز، درون و بالا نسبت به جهت های حاشیه ای، بیرون و پایین ، اندیشه یا ارزش برتری را آینگی میکنند. این نوع نگاه به استعاره های نهج البلاغه ما را در شناخت بهتر هدف گوینده و ایده ی فکری او، نوع مخاطب ، موقعیت ایراد سخن و سازگاری یا ناسازگاری موسیقایی عبارت استعاری با مدلول آن و... یاری میرساند.
خلاصه ماشینی:
"(85 در مورد روایاتی که پیرامون ناقص الایمان بودن زنان رسیده ، پاسخ به چند سؤال ضرورت دارد: ١- آیا این گونه روایات از لحاظ سند، صحیح میباشند؟ ٢- آیا عمل به دستورات الهی (عدم انجام برخی فرائض توسط زنان در ایام حیض ) میتوان علت نقص ایمان باشد؟ ٣- چرا زنان در ایام حیض از برخی تکالیف معاف میباشند؟ در مقاله حاضر سعی بر آن است که با بررسی آراء و اقوالی که در این زمینه رسیده است و نیز دلالتی که از سیاق روایات دیگر قرائن قرآنی، روایی و علوم جدید استفاده میشود به این سؤالات پاسخ داده شود.
برخی پیرامون نقص در روایات ناقص الایمان بودن زنان ، گفته اند: «ظاهر این خطبه ، و کلمه «نواقص » مخالف آیات قرآن کریم ، و عقائد و فلسفه اسلامی است ، اگر بگوییم که خدا نیمی از انسان ها «زنان » را ناقص آفرید) تنها راه جمع آن است که در واژه «نواقص » تصرف کنیم و معنای آن را «تفاوت » و «اختلاف » بدانیم که در لغت و واژه های قرآن نیز به جای یکدیگر استعمال شده اند، آن گاه تضاد ظاهری این خطبه با قرآن کریم و مبانی اعتقادی بر طرف میشود، کلمه «نواقص » در اینجا یعنی تفاوت و تفاوت در آیه ٣ ملک «ما تری فی خلق الرحمن من تفاوت » یعنی نقص و کاستی، امام میخواهد بفرماید که زن و مرد هر کدام روحیات و صفات مخصوص به خود را دارند، و جایگاه هر کدام باید حفظ گردد، پس عایشه را که یک زن است ، سوار بر شتر، فرمانده خود قرار ندهید که شورش بصره را به پا کند و آن همه خون مسلمانان را بر زمین ریزد» (دشتی، ١٣٧٩: ١٢٩)."