چکیده:
اندیشه جمهوری خواهی یا حکومت دموکراسی به عنوان یک تفکر سیاسی قدرت در ایران از دوره
قاجاریه به عنوان جایگزین اندیشه سیاسی قدرت متکی بر فره ایزدی پادشاهان مطرح گردیده و در
اشکال مختلف به حیات خود ادامه داد در این مقاله به پیشینه این اندیشه تا پایان حرکت
جمهوری خواهی سردار سپه (رضا شاه) پرداخته می شود. این اندیشه از چه زمانی در جامعه ایران مطرح
گردیده چه فراز و فرودهایی را تا پایان حرکت جمهوری خواهی سردار سپه طی کرد. سرنوشت
جمهوری خواهی سردار سپه به کجا انجامیده. در تحقیق این موارد بررسی قرار می گیرد.
The idea of republicanism or government by the people (Democracy) as a
type of political thinking and political alternative about political power has
been Presented in Iran since the Qajar dynasty. The idea challenges the other
sort of political thought which believes Shah’s power is based on his charisma
that is inspired from the God's grace. The article deals with the past history of
the idea and follows the case until the end of Reza Shah's period and his move
towards republicanism
خلاصه ماشینی:
سـرانجام بـا اظهار این مطلب که حسین (ع ) پسر کوچکتر علی (ع ) با دختر یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی ازدواج فصلنامه تخصصی علوم سیاسی / شماره نوزدهم / تابستان ١٣٩١ ٤٣ ◊ کرده است ، شیعیان ، خاندان علی (ع ) را میراث دار کهن سلطنت در ایران و حق الهی شاهان ایـران کـه منشاء آن «فره ایزدی » آنان بود، پیوند داده بود.
»(٨) به نظر من با توجه به مدعیان فراوان ، و نداشتن آن قدرت ◊ ٤٤ فصلنامه تخصصی علوم سیاسی / شماره نوزدهم / تابستان ١٣٩١ و صلابت نادرشاه ، در رویکرد به مردم و تقسیم شدن امپراتوری نادری به سه بخش مجـزا، کـریم خـان برای حفظ قدرت و به دست آوردن مشروعیت خود را وکیل شاه عباس سوم نامید و با سیاسـت خاصـی قدرت تفکر ایزدی حافظان آن ، یعنی روحانیون را که در طول تاریخ ایران مشروعیت ساز بودنـد، دور زده و بدون تأیید از سوی آنان ، پادشاهی از خاندان صفویه را که تمام مزایای مشروعیت قدرت سیاسی را در دست داشت ، بر تخت سلطنت نشاند و بر حاکمیت خود مهر تأیید زد.
◊ ٥٢ فصلنامه تخصصی علوم سیاسی / شماره نوزدهم / تابستان ١٣٩١ از سوی دیگر ، نهضت جمهوری خواهی در قالب برخی تظاهرات دولتی در سطح جامعه آغاز شده بود و با پیگیری مطبوعات که بیشتر آنها طرفدار سردار سپه بودند، دامن زده می شد؛ (٤٠) دشتی که پیش از این به طرفداریش از جمهوری و سردار سپه اشاره شد، این تظاهرات را که با ارسال تلگراف ها از ولایات به تهران همراه بود، مردمی خوانده است : «مردم نیز در ولایات به حمایـت از سـردار سـپه برخاسـتند و میتینگ ها ترتیب دادند.