چکیده:
تحولات دینی و اصلاحات مذهبی که در قرن 15م، در اکثر کشورهای اروپایی اتفاق افتاد، مانند خطر عثمانی که از مسائل مهم دنیای آن روز مسیحیت و اروپا بود و برخی عوامل دیگر، باعث شد تا دولتهای اروپایی با همراهی و توصیه پاپ، درصدد اشاعه مسیحیت و تبلیغ آیین کاتولیک برآیند؛ پس هر کشور اروپایی، از میان فرقههای کاتولیک، مبلغانی به دیگر مناطق، ازجمله ایران ارسال کرد. انگیزه اصلی دولتها در ارسال مبلغان چه بود؟ آیا عامل دینی و مذهبی تحتالشعاع عوامل سیاسی و تجاری قرار داشت؟ در مقاله پیشرو، سعی برآن است با نگاهی تحلیلی و با استفاده از گزارشهای مربوط به حضور و فعالیت مبلغان در ایران، سفرنامهها، مجموعههای اسناد و کتابهای تاریخی و پژوهشی به این مسائل بپردازیم. با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی و مذهبی اروپا، به نظر میرسد ارسال مبلغان مذهبی با پشتیبانی دولتهای اروپایی بود. از طرفی، چون هنوز در اروپا مسائل مذهبی از اهمیت خاصی برخوردار بود، در ارسال مبلغان علت مذهبی مهمترین عامل بود؛ از طرف دیگر، به علت دشمنی با عثمانی و رقابتهای تجاری کشورهای اروپایی و گسترش کاپیتالیسم، مسائل سیاسی و تجاری نیز توجه دولتهای اروپایی و پاپ را جلب کرده بود. کشیشان و مبلغان کمکهای بسیار موثری، برای ایجاد و توسعه و موفقیت روابط سیاسی و تجاری دولتهای اروپایی میکردند؛ اما نمیتوان ادعای برخی از پژوهشگران را پذیرفت که ارسال مبلغان تنها، به انگیزه تجاری یا سیاسی بود بلکه دولتهای اروپایی ضمن داشتن انگیزههای مذهبی، در برخی مواقع، از مبلغان برای پیشبرد یا انجام امور سیاسی و بازرگانی خود، در کشورهای دیگر بهره میبردند.
Religious changes and reforms which occurred in most European countries in the fifteenth century، Ottoman danger which was an important issue in the Christian world and Europe، and some other factors made European countries seek to disseminate Christianity and promote Catholicism by collaboration and advice from Pope. Therefore، any European country selected missionaries among Catholic sects and sent them to other areas including Iran. What was governments` main motivation to send missionaries to other areas? Were religious factors influenced by political and economic issues? The present article attempts to have an analytical view and to utilize the reports related to the presence and activities of missionaries in Iran، Travelogues، and all historic documents and books to answer the two questions. According to political، economic and religious situation of Europe، it seems that the missionaries were sent by the support from European governments. However، because of the especial importance of the religious issues in Europe، the factor of religion was the most important matter in sending missionaries. On the other hand، due to a feud with Ottomans، commercial competitions in Europe، and development of capitalism، political and commercial issues had attracted the attention of European governments and the Pope. Priests and missionaries were very influential in development and success of political and commercial relations among European governments. But، the claim that the missionaries were sent just for political and commercial purposes is not acceptable.
خلاصه ماشینی:
انگیزه دولتهای اروپایی از ارسال مبلغان مسیحی به ایران در دوره صفویه حمید حاجیانپور 1 ( - انسیه حسینی شریف ** چکیده تحولات دینی و اصلاحات مذهبی که در قرن 15م، در اکثر کشورهای اروپایی اتفاق افتاد، مانند خطر عثمانی که از مسائل مهم دنیای آن روز مسیحیت و اروپا بود و برخی عوامل دیگر، باعث شد تا دولتهای اروپایی با همراهی و توصیه پاپ، درصدد اشاعه مسیحیت و تبلیغ آیین کاتولیک برآیند؛ پس هر کشور اروپایی، از میان فرقههای کاتولیک، مبلغانی به دیگر مناطق، ازجمله ایران ارسال کرد.
هر کدام از فرقهها، به عنوان خدمت در راه خدا و تبلیغ مسیحیت مشغول بودند؛ اما برای یکی از دولتهای پرتغال، اسپانیا، فرانسه و ایتالیا کار میکردند و چون دولتها در اروپا، با هم در رقابت و جنگ بودند و پاپ نیز با دولتها بر سر قدرت رقابت میکرد، در اینجا هم دوستی و کنارآمدن بین کشیشان هر فرقه غیرممکن بود (قائممقامی، 1349: ۱۹۰ و 191).
او همیشه متأسف بود از اینکه چرا پادشاهان اروپایی علیه عثمانی متحد نمیشوند؛ به ویژه نقش فرانسه را مهمتر میدانست و خواستار تغییر سیاست فرانسه، در اتحاد با عثمانی بود (دلاواله، 1348: ۱۴۲ و 143) وی از برخورد غیرصمیمی و نادرست سفیر اسپانیا، با دیگر سفرا و روحانیان مسیحی که در مراسمی نزد شاه ایران، با آنها در یک صف نمیایستد، به شدت گلایه کرده و معتقد بوده است اسپانیا که در اروپا برای حفظ شأن و شرافت خود، حتی با مسیحیان میجنگد بهتر بود «به این بیگانگان چنگ و دندان نشان میداد» و «در یک سرزمین غریب و متعلق به کافرها باید کار صورت دیگری به خود میگرفت».