چکیده:
نوشتار حاضر درباره مساله ترک اولی و بیان دیدگاه امام رضا(ع) در نحوه برخورد ایشان با آیاتی است که به نحوی شامل خطا یا ترک اولایی می باشد. در این مقاله، بعد از بررسی تعاریف و ادله جواز و عدم آن، درباره ترک اولی و نیز بیان دیدگاه امام رضا(ع) در باب ترک اولی به این نتیجه می رسد که از انبیاء الاهی ترک اولایی صادر نشده و خود امام رضا(ع) نیز تماما در مقام دفاع از عصمت انبیاء است.
خلاصه ماشینی:
"نقد و بررسی 1- همه مفسران یاد شده تعاریفشان را در این باب، ذیل جریان ترک اولای آدم 7 بیان کردهاند، اما این تعریف هم ناقص است؛ چرا که شامل همه موارد تاریخ پیامبران، مثل حضرت داود7 نمیشود؛ زیرا در مورد ایشان نهیای مطرح نبوده تا آن نهی بخواهد تنزیهی باشد.
نقد و بررسی 1- منابع یاد شده ذیل آیات گوناگونی تقریبا یک تعریف از ترک اولی ارائه شده است که به معنای «ترک افضل، ارجح و بهتر» بوده، به صورت مطلق و جامع ذکر شده است؛ لذا این تعریف جامع میتواند در برگیرنده تمام موارد مورد بحث بوده و بدون هیچ گونه تکلفی بر همه انبیاء منطبق گردد.
(حلی، 1386ش، ص464) با توجه به این تقسیم، قطعا در مورد اول و سوم هیچ ترک اولایی از ایشان صورت نگرفته است؛ زیرا اولا، در کتب تاریخی و تفسیری در موارد ترک اولاهای صادر شده از انبیاءedfr، هیچ کدام در مورد اعتقادات دینی یا تبلیغ دین و احکام آن نبوده است؛<FootNote No="41" Text=" مثلا ترک اولای آدم 7قبل از نبوت ایشان بوده است و یا ترک اولای موسی7 در کشتن قبطی و نیز سایر انبیاء این گونه بودهاند.
اما در مورد قسم دوم و چهارم باید گفت که در این دو قسم نیز خطا و معصیت نباید صورت بگیرد؛ زیرا انبیاء در مرأی و منظر مردم بوده و الگوی عملی ایشان میباشند؛ لذا خطا و اشتباه ظاهری در اعمال دنیوی و نیز اعمال دینی و نحوه به جا آوردن آنها، در شأنشان نیست و آنها را به سطح مردم عادی تنزل میدهد، بلکه موجب دل سرد شدن مردم و کناره گیری آنان از ایشان میشود."