چکیده:
تاریخ هر کشوری مخزن زندگی انسان ها و تمامی روابط انسانی، هنری، مذهبی و غیره می باشد. تاریخ ایران نیز سرگذشت دو سلسله مقتدر ایران چـون تیمـوری و صـفویه را در خود دارد که در بزرگ ترین مکان مذهبی ایران ، حرم مطهر امام رضا(ع )، دارای آثـار بسـیاری هستند. رواق های ساخته شده در عصر تیموری و صفوی از جمله مهم ترین اجرای معمـاری ایران است که در حرم مطهر امام رضا(ع ) واقع اند و آنان آثار مکتوب مذهبی و هنـری متفـاوتی دارند که این تفاوت از بانیان آنان نشئت می گیرد. هدف این نوشتار بررسی تفاوت ها و اشتراک های رواق های دو دورة تیموری و صفویه است . روش بررسی این گونه است که محتـوای کتیبـه ای قرآنی مفهوم یابی شده اند و کتیبه های دعایی و اشعار فارسی با هم تطبیق داده شده اند تا بتـوانیم سوال اصلی نوشتار را بررسی کنیم . با بررسی های انجام شده ، یکی از نتـایج بـه دسـت آمـده نشان می دهد که در دورة تیموری توجه بیشتری به مضامین قرآنـی مـی کردنـد امـا در دورة صفویه تزیین هنری بیشتر از مضامین قرآنی نمود دارد.
خلاصه ماشینی:
رواق های ساخته شده در عصر تیموری و صفوی از جمله مهم ترین اجرای معمـاری ایران است که در حرم مطهر امام رضا(ع ) واقع اند و آنان آثار مکتوب مذهبی و هنـری متفـاوتی دارند که این تفاوت از بانیان آنان نشئت می گیرد.
در این مقاله سعی بر آن است تا با توجه بـه ویژگی های معماری و تزیین های هر دو دوره در این بنا به بررسی تزیین های کتیبه ای رواق های اطراف حرم رضوی که در دورة تیموری و صفوی ساخته و تزیین شده اند بپردازیم .
رواق دارالفیض ، به سمت در ورودی به حرم مطهر اما از نظر کتیبه های حدیثی ، دارالحفاظ دارای دو حدیث با مضمون مدح و منقبـت ائمـه اطهار(ع ) و حدیث بعدی حدیث شریف «سلسلۀ الذهب » منسوب به امام رضا(ع ) با ایـن مضـمون که : «توحید، دژ محکم من است ، هر کس آن را بگوید، داخل حصار من شده و از عذاب مـن در امان است .
دیوارهای اطراف رواق از بالای ازاره تا سقف ، مقـرنس مـی باشـد، علاوه بر کاشی کاری های معرق الوان با نقوش اصیل و زیبا، ١٤ کتیبه مشتمل بر آیه های قرآنـی و ٩٨ شمسۀ کوچک و ظریف مزین به اسماء الله و طرفی به صورت یک محراب تعبیـه شـده و بر دیوار طرف شرق نصب شده است (عطاردی ، ١٣٧١، ج ١: ١١٢).