چکیده:
حدیث سلسله الذهب ، از زبان حضرت علی بن موسی الرضا(ع ) در سـفر اجبـاری بـه سـوی مامون ، در نیشابور و به درخواست جمع کثیری از راویان و محدثان بیان شده اسـت . چـون در سلسله سند این حدیث تا رسول خدا(ص )، همه از اولاد آن حضـرت و ائمـه معصـوم (ع ) قرار هستند، در نزد اهل سنت به حدیث «المسلسل بالاشراف » شهرت یافته است . ایـن حـدیث دو مطلب را بیان می دارد: یکی اینکه توحید الهی، دژ استواری است که هر کس در آن وارد شود از هر نوع عذابی ایمن خواهد بود. دیگر اینکه شرط لازم بـرای ورود بـه آن دژ، مقـام ولایت و معرفت به امامت است . این نوشـتار عـلاوه بـر آن ، بـه اهمیـت و حقیقـت کلمـه توحیدیه و بررسی سندی آن می پردازد و همچنین کلمه توحیـد را از لحـاظ ادبـی بررسـی می کند. با توجه به اینکه راویان ، آن حضرت را می شناختند، این سوال مطرح مـی شـود کـه چرا حضرت رضا(ع ) حدیث را با سند متصل به رسول خدا(ص ) نقل فرمودند؟ و اصولا بـین شرط و مشروط چه تناسبی می تواند وجود داشته باشد؟ این همان مسئله اساسی اسـت کـه نوشتار حاضر درصدد بیان آن است تا با روش کاملا توصیفی و تحلیلی به ایـن پرسـش هـا پاسخ داده شود. حائز اهمیت ترین مسئله ، عبارت اسـت از اینکـه بـرای درک توحیـد حـق تعالی راهی جز امام معصوم (ع ) وجود ندارد، پس راز بیان ایـن روایـت در آن جمـع ، همـین است که باید بین امام و خلیفه یا حاکم تفاوت قائل شد.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه راویان ، آن حضرت را می شناختند، این سؤال مطرح مـی شـود کـه چرا حضرت رضا(ع ) حدیث را با سند متصل به رسول خدا(ص ) نقل فرمودند؟ و اصولا بـین شرط و مشروط چه تناسبی می تواند وجود داشته باشد؟ این همان مسئلۀ اساسی اسـت کـه نوشتار حاضر درصدد بیان آن است تا با روش کاملا توصیفی و تحلیلی به ایـن پرسـش هـا پاسخ داده شود.
این فرصت چه بود؟ و چه نتیجه ای از آن می توان گرفت ؟ به عبارت دیگر، خروجـی نقل این حدیث در آن جمع چه بوده است و باید چه مشکلی را بر طرف می کرد؟ بعد از این واقعه با جریانی روبرو هستیم که در طول تاریخ بدان پرداختـه شـده اسـت و همواره از این جریان و نقل روایت آن برای استدلال بر امامت و اهمیت آن بهره بـرده شـده است ؛ اما هیچ گاه به آن با نگاه توسعه ای نگریسته نشده است ، بدین معنا که نقـل روایـت بـه اشکال گوناگون بوده ، پس حقیقت کدام است ؟ و اصولا با این نقل چه هدفی دنبال می شـده است ؟ پرسش هایی که پاسخ آنها در لابه لای نوشـتارهای متعـدد دیـده نشـد و همـواره ایـن تفکر تقویت می شد تا اینکه این مختصر شکل گرفت ، بدیهی است بـدیع بـودن ایـن رونـد، نوشتار حاضر را از خطا مصون نمی دارد، بنابراین جا دارد در این خصوص کنکاش بیشـتری به عمل آید تا زوایای این واقعه بیشتر آشکار و از سوی دیگـر بـا توجـه بـه حقـایق ، وقـایع تاریخی بررسی شود.