چکیده:
تسبیب در حقوق یکی از موجبات ضمان است که در حقوق مدنی، جبران خسارت و در حقوق کیفری، مجازات را در پی دارد. از آنجا که دربارة تسبیب بهطور جداگانه هم در حقوق مدنی و هم در حقوق کیفری بحث میشود این شائبه ایجاد شده است که تسبیب در حقوق مدنی متمایز با تسبیب در حقوق کیفری است، اما با مطالعة مبانی و شروط تسبیب این نکته بهخوبی واضح میشود که ماهیت آنها یکی است و نباید تفاوتی میان این دو در نظر گرفت. با اثبات یگانگی تسبیب در حقوق مدنی و کیفری میتوان نتیجه گرفت که تفکیک تسبیب و ذکر آن بهطور مستقل در دو قانون مدنی و کیفری، عبث و تکراری است و قابل دفاع نیست.
The causation (Tasbib) is a ground of liability in law which leads to compensation of damages in civil law and punishment in criminal law. As causation being discussed in both civil law and criminal law separately، it is generally perceived that the causation in civil law is different from that of criminal law. By reviewing the roots and conditions of causation، it becomes clear that the nature of causation in both fields is the same and there are no significant differences between them. By perceiving the causation as a similar concept in both civil and criminal law، we could conclude that separating the causation and dealing with it differently in civil and criminal law is not fruitful and rewarding and therefore it should be disregarded.
خلاصه ماشینی:
اتلاف ، تسبیب ، تقصیر، ضمان ، مباشرت مقدمه یکی از سؤال های متداول در عالم حقوق آن است که آیا تسبیب در امور مدنی با تسـبیب در امـور کیفری متفاوت است یا مشابه ؟ در صورت تفاوت ، قلمرو این تفـاوت تـا کجاسـت و در صـورت تشابه ، آیا باید قانونگذار به طور جداگانه راجع به تسبیب سخن بگوید؟ برای تحقق ضرر دو حالت متصور است : یا شخص به طور مستقیم ، و به اصطلاح بالمباشره بـه ایراد خسارت اقدام میکند یا به طور غیرمستقیم و به اصطلاح بالتسبیب زمینۀ وقوع حادثه را فراهم میکند اما خودش به طور مستقیم مرتکب عمل فیزیکی نمیشود.
با این حال ، با توجه به اینکه هم در معاونت و هم در تسـبیب ، جـرم بـه طـور مسـتقیم توسـط معاون یا مسبب واقع نشده است ، بلکه عمل آن ها به طور غیرمستقیم در وقوع جرم مؤثر اسـت کـه میتواند باعث عدم تشخیص دقیق شود، باید به تفاوت های جزئیتر بـین معاونـت و تسـبیب هـم اشاره شود.
پس باید قائل بـه ایـن نکته شد که تقصیر از مهم ترین ملاکهای مثبت مسئولیت ناشی از تسبیب است که مسئول و میزان مسئولیت را تعیین میکند (مادة ٣٣٥ قانون مدنی)، اما در کنار عنصـر تقصـیر مـلاکهـا و شـروط دیگری نیز وجود دارد که برای اثبات مسئولیت لازم است ، از جمله : ١.
شرط دوم نیز مانند مباحث حقوق مدنی وقوع جنایت یا ایراد خسارت ، در نتیجۀ عمل مسـبب است همان طور که در مادة ٥٠٦ قانون مجازات اسلامی هم ذکر شده است : «تسبیب در جنایـت آن است که کسی سبب تلف شدن یا مصدومیت دیگری را فراهم کند...