چکیده:
سند چشم انداز جمهوری اسلامی در افق 1404، ایران را کشوری توسعه یافته با جایگاه نخست اقتصادی در کشورهای منطقه (افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، بحرین، گرجستان، ایران، عراق، اردن، قزاقستان، کویت، قرقیزستان، لبنان، عمان، پاکستان، قطر، عربستان سعودی، سودان، سوریه، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، امارات متحده عربی، ازبکستان و یمن) و رژیم صهیونیستی تصویر کرده است. بااین حال، این سوال ها که سطح توسعه ایران و نیز جایگاه اقتصادی آن در میان کشورهای این منطقه چگونه تغییر یافته و آیا ایران می تواند در افق ترسیمی به چنین جایگاهی دست یابد؟ سوال های بسیار کلیدی است که مقاله حاضر می کوشد تا با تلفیق هشت شاخص اساسی که همه مبین سطح توسعه قلمداد می شوند، جایگاه ایران را در میان کشورهای منطقه این سند ترسیم کرده و روند تغییرات آن را طی یک دهه گذشته به تصویر کشد. بررسی توانایی دستیابی به جایگاه نخست منطقه، هدف دیگر تدوین این مقاله است. با استفاده از روش های امتیاز استاندارد شده، تاکسونومی عددی و تاپسیس، نتایج این پژوهش نشان دهنده آن است که ایران برای دستیابی به توسعه یافتگی و دستیابی به جایگاه نخست اقتصادی در بین کشورهای منطقه، مسیری بس طولانی در مدتی اندک در پیش رو دارد و این مسیر بدون برنامه ریزی صحیح و مدون میسر نیست.
According With The Vision 1404 document, The Islamic Republic of Iran has been considered as a developed country with the first class economy in the region (including: Afghanistan, Armenia, Azerbaijan, Bahrain, Georgia, Iran Islamic Rep., Iraq, Israel, Jordan, Kazakhstan, Kuwait, Kyrgyz Republic, Lebanon, Oman, Pakistan, Qatar, Saudi Arabia, Sudan, Syrian Arab Republic, Tajikistan, Turkey, Turkmenistan, United Arab Emirates, Uzbekistan, Yemen Rep.). So, there are some questions that how the level of Iran’s development and also economic position of Iran have changed. So, this paper endeavors to combine six major development indicators for countries, furthermore compares Iran’s position among outlook document countries. Using Standardized Score, Numerical Taxonomy and TOPSIS methods, the results of this study indicate that Iran needs an accurate plan to find out the first class economic position among the countries in the region.
خلاصه ماشینی:
بااستفاده ازروش های امتیازاستاندارد شده ، تاکسونومی عددی وتاپسیس ،نتایج این پژوهش نشان دهنده آن است که ایران برای دستیابی به توسعه یافتگی و دستیابی به جایگاه نخست اقتصادی دربین کشورهای منطقه ، مسیری بس طولانی درمدتیاندک درپیش رو داردواین مسیربدون برنامه ریزی صحیح ومدون میسرنیست .
کمیجانی ونظری (١٣٨٨)،به ارزیابی مقایسه ای شاخص توسعه انسانی درایران و کشورهای منطقه سند چشم انداز پرداخته وبه این نتیجه رسیده اند که رتبه ایران دربین این کشورها درسال ٢٠٠٥،سیزدهم (ورتبه جهانی ٩٤)بوده وهمچنین روند شاخص توسعه انسانی طی سال های ٢٠٠٥- ١٩٧٥ همواره ازمتوسط منطقه کمتر بوده است .
بنابراین ودرمجموع ، نتایج حاصل ازمطالعات موجود بیانگر آن است که ایران طی سال های مورد بررسی دربین کشورهای سند چشم انداز دارای رتبه مناسبی نبوده وبرای رسیدن به جایگاه اول دراین منطقه راهی طولانی درپیش رودارد.
شاخص های هشت گانه مورد بررسی درکشورهای منطقه سند چشم انداز وبرای آن دسته ازکشورهایی که چنین داده هایی برای آنها وجود داشته درسه مقطع زمانی ٢٠٠٤، ٢٠٠٧ و ٢٠٠٩ درجداول ١، ٢و ٣منعکس شده است .
توسعه یافتگی ایران و٢٤ کشور دیگر براساس روش تاپسیس در سال ٢٠٠٩ (رجوع شود به تصویر صفحه) دیدگاه دوم برای سنجش توسعه کشورهای منطقه سند چشم انداز استفاده ازهشت شاخص توسعه وتلفیق آنها بدون درنظر گرفتن شش کشور (افغانستان ، لبنان ، ترکمنستان ، امارات متحده عربی ،ازبکستان به دلیل عدم داده هاوعراق به علت نوسانات شدیدنرخ تورم )است .