چکیده:
خلق ملکه ای است که در سایه آن، نفس کاری را به سادگی و بدون هیچ فکر و اندیشه ای انجام می دهد. برای ترسیم مدل اخلاقی دینی، تجزیه و تحلیل ظهورات ادله نقلی و حجیت آنها لازم است. ادلة نقلی بنا به حکم سیرة عقلا از ظهور برخوردارند. این ظهور نیز به حکم همین سیرة عقلا مطلق است. ازاین رو، تفصیلات اشاره شده در متن قابل التزام نیست. بحث مشهور تسامح ادله سنن نیز در اخلاق عملی جایگاه دارد، ولی در اخلاق نظری نمی توان به آن ملتزم شد. دین نقش های متفاوتی را در نظام اخلاقی ایفا می کند که می توان به نقش توضیح مفهومی، نقش معرفتی، نقش پرورشی، نقش انگیزشی، نقش اجرایی، نقش کاشفیت و نقش تعدیل بخشی اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
"بخش دیگری از نقش معرفت، بخشی ادله دینی در اخلاق به نوع استدلال و آموزش برخی از مطالب ظهور پیدا می کند که در ذیل به نمونه ای از آن اشاره می شود: عن أبی عبد الله علیه السلام أنه قال للزندیق الذی سأله من أین أثبت الأنبیاء و الرسل قال إنا لما أثبتنا أن لنا خالقا صانعا متعالیا عنا و عن جمیع ما خلق و کان ذلک الصانع حکیما متعالیا لم یجز أن یشاهده خلقه و لا یلامسوه فیباشرهم و یباشروه و یحاجهم و یحاجوه ثبت أن له سفراء فی خلقه یعبرون عنه إلی خلقه و عباده و یدلونهم علی مصالحهم و منافعهم و ما به بقاؤهم و فی ترکه فناؤهم فثبت الآمرون و الناهون عن الحکیم العلیم فی خلقه و المعبرون عنه جل و عز و هم الأنبیاء ع و صفوته من خلقه حکماء مؤدبین بالحکمة مبعوثین بها غیر مشارکین للناس علی مشارکتهم لهم فی الخلق و الترکیب فی شیء من أحوالهم مؤیدین من عند الحکیم العلیم بالحکمة ثم ثبت ذلک فی کل دهر و زمان مما أتت به الرسل و الأنبیاء من الدلائل و البراهین لکیلا تخلو أرض الله من حجة یکون معه علم یدل علی صدق مقالته و جواز عدالته (کلینی، 1365، ج 1، ص 168).
با تأکید بر این نظارت و شهادت سعی بر آن شده است که ضمانت اجرایی احکام بیان شود؛ زیرا یکی از مؤلفه های اجرای حکم، علم و دانش است، کسی که می خواهد حکم را اجرا کند، باید از عمل خبردار شود وگرنه بدون خبرداری از عمل، اجرای حکم ممکن نیست، بخصوص برخی اعمال و گناهان و یا نیکی هایی که در خلوت صورت می گیرد که نیاز به علم خاص دارد."