چکیده:
نقطه ی عزیمت فکری آیین بودا و تصوف ایرانی (خراسانی)، تمرکز بر مفهوم رنج و رهایی انسان ها از رنج است. در هر دو آیین، در جهت تقلیل مرارت انسان ها، اصل شفقت به عنوان مبنا اختیار شده است. صوفیان خراسان ، هم به لحاظ جغرافیایی و هم به لحاظ فرهنگی متأثر از فرهنگ و عرفان بودایی هستند و شباهت های انکار ناپذیر و چشمگیری بین بودیسم شرقی و صوفیسم خراسانی وجود دارد. با توجه به چالش های خونین معاصر و جدال های دینی و فرقه ای، طرح دوباره ی مفهوم شفقت می تواند به گفتگوی ادیان و فرهنگ های درحال نزاع یاری برساند.در این مقاله از رویکرد مقایسه ای و روش تحلیل متون مکتوب بودایی و تصوف خراسان استفاده شده و ضمن اشاره به درگاه های نفوذ آیین بودا در تصوف ایرانی، کوشش شده است تا همانندی های این دو مشرب عرفانی، در باب مفاهیم قبیل مدارا و شفقت مورد بررسی و تبیین قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله از رويکرد مقايسه اي و روش تحليل متون مکتوب بودايي و تصوف خراسان استفاده شده و ضمن اشاره به درگاه هاي نفوذ آيين بودا در تصوف ايراني، کوشش شده است تا همانندي هاي اين دو مشرب عرفاني، در باب مفاهيم قبيل مدارا و شفقت مورد بررسي و تبيين قرار گيرد.
آيا مي توان از وراي فاصله هاي بعيد تاريخي و اقليمي، بين اين دو دبستان عرفاني پل بست و به جستجوي راهي براي رهايي از رنج مشترک آدميان برآمد؟ آيا از "نيروانا"ي بودا و "فنا"ي صوفيان کاري بر مي آيد؟ يا اين که بايد مطالعه شيوه هاي زيستن انساني و اخلاقي مشترک در دو مدرسه ي عرفاني را بياغازيم ؟آيا مطالعه ي سبک زندگي عرفاني ، بدون مطالعه پيشفرض هاي متافيزيکي آن ممکن و در صورت امکان ، مطلوب خواهد بود؟ بررسي تطبيقي عرفانهاي متفاوت ، کاري ارزشمند و درعين حال دشوار است ؛ زيرا تطبيق دو آيين عرفاني که در دو قلمرو متفاوت جغرافيايي وفرهنگ و تاريخ متمايز پديد آمده اند، بدون توجه به مبادي هرمنوتيکي تفسير وقايع / متون از يکسو و افق هاي معنايي اين آيين ها ازسوي ديگر، کاري بي نتيجه و عبث خواهد بود بيان مسأله به نظر پژوهشگران ، از بين آيين هاي کهن رايج و مورد اعتناي اقوام آسياي مرکزي، بوديسم را ميتوان يکي از گسترده ترين آنها دانست .
با توجه به پيوستگي هاي تاريخي و فرهنگي تصوف ايراني و آيين بودا مي توان دريافت که انديشه ي مدارا و شفقت ، بقيه السيف فرهنگ بودايي در آسياي ميانه است که به مرور زمان و با تطور ظاهر، در اقوال و افعال صوفيان خراساني خود را نشان داده است .